ارتباط مصرف امگا ۳ و چربی خون

ارتباط مصرف امگا ۳ و چربی خون

مصرف امگا 3 به دلیل فواید زیادی که این اسیدهای چرب برای سلامتی دارند، توسط بسیاری از متخصصین تغذیه توصیه شده است. ماهی‌های چرب، آجیل و دانه‌های خوراکی سرشار از امگا 3 هستند. امگا 3 بخش مهمی از غشای سلولی بدن است و به بهبود عملکرد قلب، ریه‌ها، سیستم ایمنی بدن و سیستم هورمونی کمک می‌کند. اهمیت ارتباط مصرف امگا ۳ و چربی خون را نمی‌توان نادیده گرفت. بیماری‌های قلبی عروقی یکی از علل اصلی مرگ و میر در سطح جهان باقی شناخته شده و در این میان از سطوح بالای چربی‌های ناسالم خون (یعنی کلسترول و تری گلیسیرید) به عنوان عوامل خطر یاد می‌شود. این مطلب با بررسی ارتباط مصرف امگا ۳ و چربی خون می‌تواند در انتخاب وعده‌های غذایی و مکمل‌های مناسب برای حمایت از سلامت قلب و عروق به شما کمک کند.

چربی خون چیست؟

لیپید یا چربی خون به مولکول‌های چربی موجود در جریان خون اشاره دارد که نقش مهمی در عملکردهای مختلف بدن از جمله تولید هورمون و ذخیره‌ی انرژی دارند. با‌این‌حال، عدم تعادل در میزان این لیپیدها می‌تواند منجر به نگرانی‌های جدی برای سلامتی شود.

کلسترول و تری گلیسیرید

کلسترول و تری گلیسیرید انواع اولیه‌ی لیپیدهای خون هستند:

• کلسترول: این ماده‌ی مومی شکل و چربی مانند برای تشکیل غشای سلولی، هورمون‌های خاص و ویتامین D ضروری است. این ماده از طریق لیپوپروتئین‌ها در خون منتقل می‌شود.
• تری گلیسیریدها: تری گلیسیریدها رایج‌ترین شکل چربی در بدن بوده و به عنوان منبع اصلی انرژی عمل می‌کنند. این چربی‌ها را می‌توان از کالری مصرف شده در غذاها به دست آورد که برای مصرف بعدی در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود.

تفاوت بین کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL)

HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) که اغلب به عنوان کلسترول «خوب» شناخته می‌شود، به انتقال کلسترول از شریان‌ها و بازگشت آن به کبد (که در آن‌جا می‌توان آن را پردازش و از بدن دفع کرد) کمک می‌کند.

در مقابل، LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم) که به عنوان کلسترول بد نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در تشکیل پلاک در شریان‌ها، افزایش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات سلامتی مؤثر باشد.

دلایل افزایش چربی خون

عوامل متعددی می‌توانند در افزایش سطح چربی خون نقش داشته باشند، از جمله:

• مصرف وعده‌های غذایی نامناسب (مصرف چربی اشباع شده و قند بالا)
• کم تحرکی
• استعدادهای ژنتیکی
• دیابت
• چاقی

امگا 3 چیست؟

اسیدهای چرب امگا 3 چربی‌های ضروری هستند که بدن نمی‌تواند به تنهایی آن‌ها را تولید کند. به این معنی که باید از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها به دست آیند. این چربی‌ها به دلیل فواید بی‌شماری که برای سلامتی بدن به ویژه سلامت قلب دارند، شناخته شده‌اند.

معرفی اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا 3 را می‌توان به چندین نوع طبقه بندی کرد.

آلفا لینولنیک اسید (ALA)

 ALA یک امگا 3 گیاهی بوده که در دانه‌ی کتان، دانه‌ی چیا، گردو و دانه‌ی سویا یافت می‌شود. ALA یک چربی ضروری برای بدن در نظر گرفته می‌شود زیرا نمی‌تواند توسط بدن سنتز شده و باید از طریق غذا مصرف شود.

ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA)

EPA که عمدتاً در ماهی‌های چرب و روغن‌ماهی یافت می‌شود، به دلیل خواص ضد التهابی و نقشی که در پیشگیری از بیماری‌های قلبی دارد، شناخته شده است.

دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA)

DHA نیز که بیش‌تر در غذاهای دریایی یافت می‌شود، برای سلامت مغز بسیار مهم بوده و برای رشد شناختی در نوزادان حیاتی است.

منابع طبیعی امگا 3

بسیاری از منابع طبیعی غذایی می‌توانند اسیدهای چرب امگا 3 را تأمین کنند، از جمله:

• ماهی‌های چرب (سالمون، خال خالی (Mackerel)، ساردین)
• دانه‌ی کتان
• دانه‌ی چیا
• گردو
• دانه‌ی کنف (شاهدانه)
• روغن جلبک (منبع گیاهی DHA)
• سبزیجات برگ‌دار (مانند اسفناج و کلم پیچ)

امگا ۳ و چربی خون؛ بررسی ارتباط آن‌ها

امگا 3 برای چربی خون مورد توجه بسیاری از مطالعات قرار گرفته و نتایج امیدوارکننده‌ای از نقش مفید آن در مدیریت سطح کلسترول و تری گلیسیرید به اثبات رسیده است.

اثر امگا 3 بر کاهش سطح تری‌گلیسیرید

تحقیقات نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند سطح تری گلیسیرید را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. کاهش تری گلیسیرید خون تا حد زیادی به توانایی اسیدهای چرب امگا 3 در افزایش متابولیسم لیپوپروتئین و کاهش تولید تری‌گلیسیرید در کبد نسبت داده می‌شود. مصرف منظم غذاها یا مکمل‌های غنی از امگا 3 مانند قرص امگا 3 برای چربی خون می‌تواند با در نظر گرفتن دوز مصرفی و تفاوت‌های فردی، منجر به ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش تری گلیسیرید خون شود.

اثر امگا 3 بر افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب)

اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است بر سطح کلسترول HDL تأثیر مثبت بگذارد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم امگا 3 می‌تواند کلسترول HDL را افزایش داده و به پاک‌سازی جریان خون از کلسترول اضافی و کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی کمک کند. سطح بالاتر میزان HDL با سلامت قلب و طول عمر زیاد مرتبط است.

امگا 3 و کاهش احتمال اکسیداسیون LDL

یکی از مکانیسم‌های مهمی که امگا 3 از طریق آن سلامت قلب و عروق را ارتقا می‌دهد، کاهش اکسیداسیون کلسترول LDL است. LDL اکسید شده ضرر فراوانی برای بدن دارد زیرا به احتمال زیاد در تشکیل پلاک شریانی نقش دارد. اسیدهای چرب امگا 3 دارای خواص قوی آنتی اکسیدانی هستند که از آسیب ناشی از  LDLجلوگیری کرده و خطر تصلب شرایین (وضعیتی که اغلب با حملات قلبی و سکته‌ی مغزی مرتبط است) را کاهش می‌دهند.

مکانیسم‌های عمل امگا ۳ در کنترل چربی خون

امگا 3 با مکانیسم‌های مختلفی چربی خون را کنترل می‌کند. اسیدهای چرب امگا 3 خواص ضد التهابی قوی دارد که نقش مهمی در سلامت قلب و عروق دارند. التهاب مزمن تأثیر زیادی در ایجاد آترواسکلروز و سایر شرایط مرتبط با قلب دارد. امگا 3 با کاهش نشان‌گرهای التهابی، می‌تواند به کاهش خطرات مرتبط با سطوح بالای چربی خون کمک کند.

همچنین امگا 3 از طریق مسیرهای مختلفی از جمله تنظیم فعالیت ژن‌های دخیل در سنتز و تجزیه‌ی لیپیدها بر متابولیسم چربی نیز تأثیر می‌گذارد. امگا 3 ظرفیت کبد را برای کنترل و مهار اسیدهای چرب آزاد افزایش داده و باعث دفع تری‌گلیسیرید می‌شود و در نتیجه خطرات ناشی از چربی خون زیاد را کاهش می‌دهند.

میزان امگا ۳ برای کاهش چربی خون

مصرف توصیه شده‌ی روزانه‌ی امگا 3 برای چربی خون می‌تواند بر اساس شرایط سلامت شخصی، عادات غذایی و پاسخ‌های فردی متفاوت باشد. با‌این‌حال، دستورالعمل‌های کلی به صورت زیر است:

• ALA: ۱.۱ گرم در روز برای زنان و ۱.۶ گرم در روز برای مردان
• ترکیبی از EPA و DHA: ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم در روز برای بزرگسالان سالم. دوزهای بالاتر ممکن است برای افراد مبتلا به تری گلیسیرید بالا یا بیماری قلبی پس از مشورت با پزشک متخصص توصیه شود.

طبق نظر مراجع معتبر، افراد نباید بیش از ۳ گرم در روز DHA و EPA مصرف کنند. همچنین دانشمندان می‌گویند که طولانی شدن دوره‌ی مصرف امگا 3 برای چربی خون می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را کاهش دهد زیرا از پاسخ‌های التهابی بدن کاسته خواهد شد.

همچنین مصرف دوزهای بالای امگا 3 برای چربی خون نیز ممکن است زمان خون‌ریزی را در افراد افزایش دهد. بنابراین، افرادی که از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنند، باید احتیاط کنند و قبل از شروع مصرف مکمل امگا 3 با پزشک خود مشورت داشته باشند. 

تداخلات دارویی مثبت و منفی مکمل‌های امگا 3

اگر در حال حاضر تحت درمان با هر یک از داروهای زیر هستید، نباید بدون مشورت با پزشک از مکمل‌های اسید چرب امگا 3 از جمله ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA)، دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و آلفا لینولنیک اسید (ALA) استفاده کنید.

داروهای رقیق‌کننده‌ی خون

اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است اثرات داروهای رقیق‌کننده‌ی خون از جمله آسپرین، وارفارین (کومادین) و کلوپدیگرل (پلاویکس) را افزایش دهند. با اینکه ترکیب آسپرین و اسیدهای چرب امگا 3 ممکن است تحت شرایط خاصی (مانند بیماری قلبی) مفید باشد، اما باید تحت هدایت و نظارت یک پزشک متخصص مصرف شوند.

داروهای کاهش‌دهنده‌ی قند خون

مصرف مکمل‌های اسید چرب امگا 3 ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد. در صورت مصرف داروهای کاهش‌دهنده‌ی قند خون مانند گلیپیزید، گلیبورید، گلوکوفاژ (متفورمین) یا انسولین امگا 3 را با احتیاط مصرف کنید زیرا مکمل‌های اسید چرب امگا 3 ممکن است نیاز شما را به این داروها افزایش دهند.

سیکلوسپورین

مصرف اسیدهای چرب امگا 3 در طول درمان با سیکلوسپورین ممکن است عوارض جانبی سمی مانند فشار خون بالا و آسیب کلیوی مرتبط با این دارو را در بیماران پیوندی کاهش دهد.

اترتینات و استروئیدهای موضعی

افزودن اسیدهای چرب امگا 3 (به ویژه EPA) به درمان دارویی اترتینات و کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است علائم پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) را بهبود بخشد.

داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول

پیروی از دستورالعمل‌های تغذیه‌ای خاص از جمله افزایش مقدار اسیدهای چرب امگا 3 در رژیم غذایی و کاهش نسبت امگا 6 به امگا 3، ممکن است اثر گروهی از داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول موسوم به استاتین‌ها از جمله آتورواستاتین (Liptor)، لوواستاتین (Mevacor) و سیمواستاتین (Zocor) را تقویت کند. 

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDها)

در یک مطالعه حیوانی، درمان با اسیدهای چرب امگا 3 خطر زخم ناشی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن را کاهش داد.

فواید دیگر امگا ۳ برای سلامت قلب و عروق

امگا ۳ برای کاهش فشار خون

تحقیقات نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند تأثیر متوسط ​​اما قابل توجهی در کاهش فشار خون، به‌ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا داشته باشند. امگا 3 از طریق اتساع عروق (گشاد کردن عروق خونی) می‌تواند جریان خون را بهبود بخشیده و آسیب‌ها و عوارض قلبی عروقی را کاهش دهد.

امگا 3 برای جلوگیری از تشکیل پلاک در عروق

امگا 3 با مهار فرایندهایی که منجر به تشکیل پلاک در دیواره‌ی عروق می‌شود، نقش پیشگیرانه‌ای در تصلب شرایین ایفا می‌کند. این اسیدهای چرب به انعطاف پذیر نگه داشتن عروق خونی و کاهش تجمع مواد مضر در سیستم عروقی کمک می‌کنند که منجر به بهبود کلی عملکرد قلبی عروقی و سلامتی بدن می‌شود.

امگا 3 برای کاهش لخته شدن خون

امگا 3 از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کند. بنابراین خطر حمله قلبی و سکته را کاهش می‌دهد.

امگا 3 برای کاهش التهاب

امگا 3 خواص ضد التهابی قوی دارد که می‌تواند التهاب مزمن را که یک عامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی عروقی است، کاهش دهد.

امگا 3 برای تنظیم ریتم قلبی

امگا 3 به حفظ ضربان و ریتم سالم قلب کمک می‌کند و خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و سایر آریتمی‌ها را کاهش می‌دهد.

پرسش‌های متداول (FAQ)

آیا مصرف بیش از حد امگا ۳ خطرناک است؟

بله، مصرف بیش از حد امگا 3 (بیش از ۳ گرم در روز) می‌تواند منجر به خون‌ریزی و مشکلات گوارشی شود.

بهترین زمان مصرف قرص امگا ۳ چیست؟

مصرف امگا 3 همراه با وعده‌های غذایی، به ویژه غذاهایی که دارای چربی بالا هستند، جذب آن را افزایش می‌دهد. داشتن برنامه‌ی منظم برای مصرف قرص امگا ۳ برای چربی خون ضروری است.

آیا امگا ۳ باعث افزایش کلسترول می‌شود؟

امگا 3 می‌تواند با افزایش LDL در برخی موارد کلسترول را افزایش دهد اما معمولاً نقش امگا 3 افزایش HDL (کلسترول خوب) است.

مصرف چند قرص امگا ۳ در روز مجاز است؟

معمولاً مصرف یک تا دو عدد قرص امگا 3 (۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم کپسول ترکیبی EPA و DHA) برای بزرگسالان سالم توصیه می‌شود.

امگا ۳ باعث کاهش تری‌گلیسیرید می‌شود؟

بله، اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش سطح تری‌گلیسیرید مؤثر هستند.

نتیجه‌گیری

به طور خلاصه، ارتباط بین مصرف امگا 3 و چربی خون یکی از موضوعات مورد توجه است که اهمیت بالینی دارد. شواهد علمی به طور فزاینده‌ای از اثرات مثبت اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش تری‌گلیسیرید، افزایش کلسترول HDL و به حداقل رساندن اکسیداسیون LDL حمایت می‌کنند. علاوه‌براین، بسیاری از فرایندهای بیولوژیکی امگا 3 نیز مانند کاهش التهاب و بهبود متابولیسم چربی، اهمیت مصرف امگا 3 برای چربی خون را دوچندان می‌کند.

در پایان توجه داشته باشید که برای سلامت قلب و عروق، مصرف امگا 3 چه از طریق منابع غذایی و چه از طریق مکمل‌ها باید متعادل باشد و از مصرف بیش از حد آن پرهیز شود. شما می‌توانید با مصرف مواد غنی از امگا 3 در وعده‌های غذایی روزانه، چربی خون و در نهایت سلامت کلی بدن خود را بهبود دهید. حالا وقت آن رسیده که برای داشتن قلبی سالم‌تر و شادتر از این اسیدهای چرب ضروری استفاده کنید!