رابطه کمبود ویتامین و خشکی پوست
خشکی و ترک خوردن پوست دلایل متعددی دارد. این عارضه به طور معمول، مسئله‌ی مهمی قلمداد نشده و بسیاری از بیماری‌های خشکی پوست را می‌توان به راحتی و با استفاده از کرم یا پماد مرطوب‌کننده درمان کرد. با وجود این، پوست بزرگ‌ترین عضو بدن است و نسبت به هر چیزی که می‌خوریم و حتی نسبت به محیط اطراف خود، حساس است. درمان خشکی پوست مستلزم آن خواهد بود که نه تنها علائم آن، بلکه علل اصلی آن را نیز درمان کنیم که این کار با داشتن تغذیه‌ی مناسب شروع میشود.
امروزه ارتباط خشکی پوست و کمبود ویتامین به اثبات رسیده است. ویتامین‌ها به طرق مختلف از سلامت پوست حمایت می‌کنند و گنجاندن آن‌ها در رژیم غذایی روزانه (وعده‌های غذایی، مکمل‌ها، محصولات مراقبت شخصی پوست یا ترکیبی از این سه) راهی مؤثر و ایمن برای درمان خشکی پوست است اما علت خشکی پوست بدن کمبود چه ویتامینی است؟ اگر می‌خواهید در مورد خشکی پوست و کمبود ویتامین، بیشتر بدانید، در ادامه‌ی مطلب با ما همراه باشید.
نقش ویتامین‌ها در سلامت پوست
پوست اصلی‌ترین اندام دفاعی بدن انسان در برابر تهاجمات خارجی (اشعه‌های فرابنفش، عفونت میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و فشارهای مکانیکی و شیمیایی) به شمار می‌رود. یکپارچگی و عملکرد سد محافظتی پوست از طریق منبعی کافی از ریز‌مغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها پشتیبانی میشود. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده که بیش از ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را تجربه می‌کنند. در سال‌های اخیر درصد افرادی که روزانه در سراسر جهان از مکمل‌های ویتامین برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌های مزمن پوستی استفاده می‌کنند، به سرعت افزایش یافته است. ویتامین‌ها با حمایت از ترمیم سلولی، محافظت در برابر آسیب‌های محیطی و افزایش درخشش طبیعی پوست، نقش مهمی در حفظ سلامت پوست دارند.
بسیاری از افراد برای مراقبت از پوست خود، روی درمان‌های موضعی (مانند کرم‌ها و پمادهای پوستی) تمرکز می‌کنند اما ترکیب ویتامین‌ها در روتین مراقبت از پوست و رژیم غذایی نیز می‌تواند سلامت و ظاهر کلی پوست را بهبود بخشد. کمبود ویتامین ممکن است اثر خود را روی پوست به صورت تیرگی، التهاب و حتی شرایط شدیدتر نشان دهد. این موضوع به تشدید اتفاقاتی نظیر پوسته پوسته شدن صورت کمک می‌کند.
در واقع، ارتباط خشکی پوست و کمبود ویتامین را نمی‌توان نادیده گرفت. خشکی پوست اغلب با کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی خاص مرتبط بوده که نقش مهمی در حفظ سلامت، تأمین رطوبت و آبرسانی پوست دارند اما کمبود کدام ویتامین باعث خشکی پوست میشود؟
کمبود چه ویتامینی باعث خشکی پوست میشود؟
ویتامین A و خشکی پوست
ویتامین A نقش مهمی در حفظ سلامت پوست، از جمله ترمیم سلول‌های پوستی و تولید کراتین (پروتئینی ضروری در پوست، مو و ناخن) ایفا می‌کند. این ویتامین برای سنتز سلول‌های جدید پوست حیاتی است. همچنین چرخه‌ی سلولی را که طی آن سلول‌های مرده و قدیمی پوست با سلول‌های تازه و جدید جایگزین می‌شوند، تقویت می‌کند. چرخه‌ی سلولی اثر خود را در حفظ خاصیت ارتجاعی و ظاهر کلی پوست نشان می‌دهد. فرم فعال ویتامین A، یعنی رتینوئید رشد سلول‌های اپیدرمی (خارجی) پوست را تحریک کرده و به ریزش سلول‌های آسیب‌دیده یا مرده کمک می‌کند.
از طرفی، کراتین نیز پروتئینی است که از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند و نقشی کلیدی در حفظ ساختار پوست، مو و ناخن دارد. ویتامین A برای عملکرد کراتینوسیت (نوعی سلول اولیه که در لایه‌ی بیرونی پوست یافت میشود) ضروری است. در واقع داشتن میزان کافی از ویتامین A در بدن برای تمایز سلولی کراتینوسیت‌ها اهمیت زیادی دارد که در نهایت منجر به داشتن پوستی سالم و انعطاف‌پذیر خواهد شد.
یکی از شایع‌ترین علائم کمبود ویتامین A خشکی و زبری پوست است. این نشانه به دلیل تولید ناکافی سلول‌های جدید پوست و از دست رفتن سریع رطوبت بدن رخ می‌دهد. پوست با تشدید خشکی، ممکن است ترک خورده و پوسته پوسته شود که در این صورت، خطر عفونت و آسیب بیشتر پوست افزایش می‌یابد. ترک خوردن پوست، به ویژه در دست‌ها و پاها، می‌تواند دردناک باشد و حتی ممکن است منجر به خون‌ریزی شود.
از دیگر علائم کمبود ویتامین A می‌توان به هیپرکراتوز اشاره کرد. این وضعیت به دلیل تولید بیش از حد کراتین ظاهر میشود که منجر به ایجاد نواحی ضخیمی روی پوست شده و اغلب روی بازوها و پاها دیده میشود. در این حالت پوست به دلیل کمبود ویتامین A به درستی سلول‌های مرده را دفع نکرده و تجمع کراتین به شکل ضخیم‌شدن پوست ظاهر میشود.
ویتامین B و خشکی پوست
تقریباً هر هشت ویتامین اصلی از گروه B برای انجام هر فرایندی در بدن ضروری هستند. این ویتامین‌ها به تبدیل غذا به انرژی کمک می‌کنند و بر سلامت سیستم عصبی، متابولیسم، اندام‌ها، ماهیچه‌ها، پوست و مو تأثیر می‌گذارند. ویتامین‌های B در متابولیسم پوست و حفظ رطوبت نیز نقش دارند. همچنین برای رشد، توسعه و عملکرد کلی سلول ضروری‌اند. به این ترتیب، ویتامین‌های گروه B فوایدی جدی برای سلامت پوست دارند زیرا پوست ما دائماً در حال بازسازی است و هر چه سالم‌تر باشد، سریع‌تر بازسازی و تجدید میشود.
کمبود ویتامین B می‌تواند پوست شما را خراب کند و باعث آکنه، بثورات پوستی، خشکی پوست و ترک خوردن لب‌ها و چین و چروک شود. همچنین می‌تواند پوست شما را نسبت به نور خورشید، محصولات مراقبت شخصی و سایر عوامل حساس‌تر کند و بر این اساس منجر به قرمزی و التهاب شود.
ویتامین C و خشکی پوست
ویتامین C که با نام اسید اسکوربیک نیز شناخته میشود، یک ویتامین محلول در آب است که نقشی حیاتی در حفظ سلامت و یکپارچگی پوست به ویژه برای تولید کلاژن و بهبود ساختار پوست دارد. این ویتامین یک کوفاکتور ضروری در سنتز کلاژن محسوب میشود به این معنی که به آنزیم‌های مسئول ساخت کلاژن کمک می‌کند تا به طور موثر عمل کنند. کلاژن پروتئینی حیاتی است که ساختار، استحکام و قابلیت ارتجاعی پوست را فراهم می‌کند.
بدون ویتامین C کافی، سنتز کلاژن می‌تواند مختل شود. بنابراین، منجر به ضعیف‌تر شدن پوست و کاهش انعطاف‌پذیری آن خواهد شد. این خاصیت ویتامین C به‌ویژه با افزایش سن که تولید طبیعی کلاژن کاهش می‌یابد، اهمیت زیادی دارد.
ویتامین D و خشکی پوست
ویتامین D که اغلب آن را با عنوان ویتامین نور خورشید می‌شناسیم، نقشی اساسی در سلامت بدن از جمله سلامت پوست دارد. این ویتامین نه تنها به عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند، بلکه اثرات مهمی برای محافظت از پوست و آبرسانی به آن دارد.
عملکرد سیستم ایمنی برای سلامت پوست بسیار مهم است زیرا در محافظت در برابر عفونت‌های پوستی و سایر بیماری‌های التهابی پوست نقش دارد. به عبارت دیگر، اگر بدن انسان، پاسخ ایمنی مناسبی داشته باشد، می‌تواند از واکنش بیش از حد پوست به محرک‌های مختلف جلوگیری کند.
از آنجایی که ویتامین D برای حفظ پوست ضروری است، کمبود آن می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد این سد دفاعی و در نتیجه افزایش از دست دادن آب شود. بنابراین خشکی شدید پوست و کم‌آبی آن را به دنبال خواهد داشت.
همچنین کمبود ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی پوست مانند اگزما (درماتیت آتوپیک) و پسوریازیس را افزایش دهد. در این شرایط، پوست ملتهب و قرمز شده و فرد احساس خارش شدیدی در پوست خود خواهد داشت.
ویتامین E و خشکی پوست
ویتامین E یک ویتامین محلول در چربی است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند. این آنتی‌اکسیدان در محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی در سراسر بدن تأثیر دارد. این ویتامین در سبوم (روغن پوست بدن انسان) یافت میشود و یک سد طبیعی برای حفظ رطوبت در پوست بدن ایجاد می‌کند. بنابراین، سطوح چرب‌تر پوست مانند صورت، حاوی مقادیر بیشتری ویتامین E هستند. از آنجایی که افراد دارای پوست چرب سبوم بیشتری دارند، ویتامین E بیشتری نیز روی پوست خود دارند.
یکی از شایع‌ترین علائم کمبود ویتامین E خشکی پوست دست و صورت است. همان‌طور که گفتیم، ویتامین E خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد. این خاصیت به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد تولید شده توسط عوامل مختلف محیطی مانند اشعه‌ی UV، آلودگی و دود کمک می‌کند. به این ترتیب، ویتامین E با کاهش آسیب اکسیداتیو ناشی از این عوامل، از سلول‌های پوست در برابر تخریب و خشکی محافظت می‌کند.
همچنین کمبود ویتامین E می‌تواند منجر به کندتر شدن عمل چرخه‌ی سلولی و متعاقب آن، کاهش قابلیت بازسازی سلولی شود. این امر منجر به تأخیر در بهبود زخم‌ها و کاهش توانایی پوست برای بهبودی از آسیب‌های مختلف خواهد شد. در این حالت، پوست کدر به نظر می‌رسد زیرا روند بازسازی سلول کندتر شده و منجر به تجمع سلول‌های مرده در سطح پوست میشود.
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌ها در پوست
کمبود ویتامین می‌تواند علائم پوستی مختلفی از جمله خشکی پوست، بثورات، آکنه و زخم‌هایی را ایجاد کند که به کندی بهبود می‌یابند. علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین‌ها در پوست عبارت‌اند از:
- خشکی: کمبود ویتامین‌های A، E و D می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد سد پوستی شده و در نتیجه پوست خشک و پوسته پوسته میشود.
- بثورات و التهاب: کمبود ویتامین‌های گروه B، به ویژه B2 (ریبوفلاوین) و B3 (نیاسین) می‌تواند باعث درماتیت یا بثورات التهابی شود.
- کندشدن سرعت ترمیم زخم‌ها: کمبود ویتامین C می‌تواند سنتز کلاژن را مختل کرده و روند بهبود زخم‌ها و خراش‌ها را آهسته‌تر کند.
- کدرشدن رنگ پوست: کمبود ویتامین A می‌تواند منجر به کدرشدن رنگ پوست و ناهمواری سطح آن شود.
- پوسته پوسته شدن: کمبود ویتامین A یا اسیدهای چرب ضروری باعث پوسته پوسته شدن و زبری پوست میشود.
- آکنه و جوش: سطوح پایین ویتامین A می‌تواند چرخه‌ی سلولی پوست را مختل کند و منجر به مسدود شدن منافذ پوست و افزایش آکنه شود.
- افزایش حساسیت و التهاب: ویتامین D و E برای یکپارچگی پوست بسیار مهم هستند. کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به افزایش حساسیت و التهاب پوستی شود.
راهکارهای پیشگیری از خشکی پوست ناشی از کمبود ویتامین‌ها
برای درمان خشکی پوست، علاوه بر ارتباط خشکی پوست و کمبود ویتامین باید از روش‌های پیشگیری از این اتفاق نیز آگاه باشید.
مصرف مولتی‌ویتامین و مکمل مناسب آبرسانی پوست
بهترین مکمل‌ها می‌توانند مشکل خشکی پوست و کمبود ویتامین را به خوبی برطرف سازند. در واقع، اگر ارتباط خشکی پوست و کمبود ویتامین را بدانید، اهمیت این مسئله را بیشتر درک خواهید کرد. در ادامه، با بهترین مکمل‌ها برای آبرسانی پوست آشنا می‌شوید.
قرص مولتی‌ویتامین سنتروم ادونس (Centrum Advance)
یک مولتی ویتامین جامع که دریافت کافی ویتامین‌های کلیدی ضروری برای سلامت پوست را تضمین می‌کند. ویتامین A از گردش سلولی حمایت می‌کند، ویتامین C به تولید کلاژن کمک می‌کند، ویتامین D به تنظیم رشد سلول‌های پوست کمک می‌کند و ویتامین E محافظت آنتی اکسیدانی را فراهم می‌کند.
مکمل ویتامین D محصول NatureWise
ویتامین D نقش مهمی در رشد سلول‌های پوست و عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. کمبود آن به ویژه در مناطقی که تابش نور خورشید محدودی دارند، رایج است. این مکمل می‌تواند آبرسانی پوست را بهبود ببخشد و التهاب را کاهش دهد.
مکمل اسید چرب امگا 3 Nordic Naturals Ultimate Omega
اسیدهای چرب امگا 3 از سد چربی پوست حمایت کرده و از هدررفت رطوبت و التهاب جلوگیری می‌کنند. همچنین به تولید روغن‌های سالم پوست کمک کرده و از درون بدن باعث آبرسانی به پوست می‌شوند.
کپسول نوتریوین هیالورونیک اسید (Nutrivein Hyaluronic Acid)
هیالورونیک اسید یک مرطوب‌کننده‌ی قوی است که رطوبت پوست را جذب و حفظ می‌کند. این کپسول می‌تواند رطوبت و انعطاف‌پذیری پوست را بهبود بخشیده و با خشکی پوست مبارزه کند.
محصولات مراقبت از پوست
محصولات موضعی مراقبت از پوست می‌توانند به طور قابل توجهی خشکی پوست را کاهش دهند و از سد طبیعی پوست حمایت کنند. مرطوب‌کننده‌های غنی از سرامید، چربی‌های ضروری را تأمین کرده و آبرسانی پوست را بهبود می‌بخشند. سرم‌های هیالورونیک اسید رطوبت را از محیط جذب کرده و اثرات آبرسانی و حجیم‌کنندگی دارند. روغن ویتامین E محافظت آنتی‌اکسیدانی دارد، التهاب را کاهش می‌دهد و باعث ترمیم پوست میشود. در نهایت، کرم ضد آفتاب برای محافظت از پوست در برابر اشعه‌ی ماوراء بنفش، جلوگیری از دفع بیشتر رطوبت و آسیب به سد پوستی بسیار مهم است. این محصولات در کنار یکدیگر برای حفظ رطوبت و سلامت پوست مفید هستند.
مشاوره با متخصصین پوست و تغذیه
یک متخصص پوست می‌تواند عارضه‌های پوستی شما را تشخیص دهد، شدت خشکی پوست را ارزیابی کند و درمان‌های موضعی مناسب و روتین‌های مراقبت از پوست را متناسب با نیازهای فردی به شما توصیه کند. همچنین می‌توانند اختلالات پوستی زمینه‌ای را که ممکن است در خشکی پوست مؤثر باشند، شناسایی کنند.
متخصص تغذیه نیز می‌تواند عادات غذایی شما را ارزیابی کرده و کمبودهای احتمالی بدن در زمینه‌ی ویتامین‌ها را شناسایی کند و یک رژیم غذایی متعادل یا برنامه‌ی مکملی را برای بهبود سلامت کلی پوست توصیه کند. متخصصین تغذیه با دانشی که دارند، راهنمایی‌هایی را در مورد ترکیب غذاهای غنی از مواد مغذی که از آبرسانی پوست و عملکرد آن پشتیبانی می‌کنند، به شما ارائه می‌دهند.
سؤالات متداول
کمبود کدام ویتامین‌ها بیشترین تأثیر را بر خشکی پوست دارد؟
کمبود ویتامین D، ویتامین A، ویتامین E و اسیدهای چرب امگا 3 بیشترین تأثیر را بر خشکی پوست دارد.
آیا مصرف مکمل‌های ویتامینی می‌تواند به بهبود خشکی پوست کمک کند؟
بله. مکمل‌های ویتامینی می‌توانند به بهبود خشکی پوست کمک کنند، به خصوص اگر این خشکی ناشی از کمبود ویتامین باشد.
چرا ویتامین A برای سلامت پوست اهمیت دارد؟
زیرا ویتامین A چرخه‌ی سلولی و رشد سالم پوست را تقویت کرده و از خشکی و پوسته پوسته شدن آن جلوگیری می‌کند.
نتیجه‌گیری
خشکی پوست و کمبود ویتامین ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. اگر مرتباً از خشکی پوست رنج می‌برید، ارزش آن را دارد که یک رویکرد پیشگیرانه برای حل این مشکل داشته باشید. یکی از بهترین راه‌ها برای انجام این کار، بهبود رژیم غذایی است زیرا رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی می‌تواند به طور قابل توجهی برای پوست شما مفید باشد. البته، بسیاری از ما زمان کافی برای برنامه‌ریزی دقیق وعده‌های غذایی خود را بر اساس انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در آن‌ها نداریم. اگر شما نیز این مشکل را دارید، می‌توانید مصرف روزانه‌ی مواد مغذی حیاتی مانند ویتامین‌ها را با استفاده از مکمل‌های غذایی افزایش دهید.