موارد منع مصرف امگا ۳ و تداخلات دارویی آن

موارد منع مصرف امگا ۳ و تداخلات دارویی آن

در سالیان اخیر، اسیدهای چرب امگا 3 به دلیل فواید بی شماری که برای سلامتی انسان دارند، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. این اسیدهای چرب ضروری نقش مهمی در سلامت قلب و عملکرد مغز داشته و حتی به کاهش علائم افسردگی و اضطراب نیز کمک می‌کنند. مکمل‌های امگا 3 که از منابع مختلفی مانند ماهی، دانه‌های کتان و جلبک‌ها به دست می‌آیند، در میان افراد مختلف محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند. بااین‌حال، ذکر این نکته ضروری است که هر چند مکمل‌های امگا 3 فواید بی‌شماری دارند اما شرایط و موقعیت‌های پزشکی خاصی وجود دارد که مصرف آن‌ها ممکن است برای سلامت فرد مضر باشد و ممنوعیت مصرف امگا ۳ را برای آن‌ها به دنبال دارد. دانستن این نکته که چه کسانی نباید امگا 3 مصرف کنند (به ویژه در افرادی که از قبل بیماری زمینه‌ای داشته و یا داروهای دیگری مصرف می‌کنند) ضروری است. در این مطلب، موارد منع مصرف امگا 3 و تداخلات دارویی آن را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که چه کسانی باید از مصرف آن اجتناب کنند.

امگا 3؛ اسیدهای چرب مفید

امگا 3 یک ماده‌ی مغذی فوق‌العاده است. این اسید چرب در هر مرحله از زندگی انسان از قبل از تولد گرفته تا دوران کهن‌سالی نقش دارد.

امگا 3 اولین بار در اواخر دهه‌ی ۱۹۲۰ میلادی کشف شد اما مزایای آن در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی به آگاهی عموم مردم رسید. در این زمان محققان دریافتند اسکیموهای ساکن گرینلند که مقادیر زیادی ماهی چرب مصرف می‌کردند، ابتلای چندانی به بیماری قلبی عروقی که مردم در سایر نقاط جهان از آن رنج می‌بردند، نداشتند.

این روزها امگا 3 یکی از بهترین مکمل‌های مورد بحث در جهان است. شاید فکر کنیم که مصرف زیاد امگا 3 با فواید زیادی که از جنبه‌ی آرایشی گرفته تا سلامت بدن دارد، مفید است و خطری ندارد اما آیا واقعا چنین است؟ خیر. به یاد داشته باشید که مصرف بیش از اندازه و خارج از قاعده‌ی هیچ ماده‌ای برای بدن مفید نیست. بنابراین چه کسانی نباید امگا ۳ مصرف کنند؟ اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید، دیابت دارید یا از آلرژی خاص غذایی رنج می‌برید، بهتر است در مصرف امگا 3 احتیاط کنید.

موارد منع مصرف: چه کسانی نباید امگا ۳ مصرف کنند؟

افرادی که به ماهی یا صدف حساسیت دارند

برای افرادی که به ماهی یا صدف‌ها حساسیت دارند، مصرف مکمل‌های امگا 3 مشتق شده از این منابع می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شدید شود. آلرژی یا حساسیت غذایی پاسخ سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های خاصی است که در غذا وجود دارد. در این میان، حساسیت به ماهی و صدف از شایع‌ترین و شدیدترین آلرژی‌ها هستند.

حساسیت به ماهی

این آلرژی توسط پروتئین‌های موجود در گوشت ماهی ایجاد می‌شود. ماهی‌های معمولی که ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شوند عبارت‌اند از:

• ماهی قزل آلا
• ماهی تن
• ماهی ساردین
• ماهی کاد
• ماهی خال خالی
• ماهی هادوک
• شاه‌ماهی

آلرژی به ماهی می‌تواند باعث واکنش‌هایی شود که شدت آن از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. علائم ممکن است از علائم خفیف مانند کهیر، احتقان بینی یا ناراحتی گوارشی تا علائم شدید از جمله آنافیلاکسی که یک واکنش خطرناک کشنده است و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد، متغیر باشد. آلرژی به ماهی اغلب مادام‌العمر خواهد بود و اجتناب از مصرف ماهی حساسیت‌زا برای این افراد ضروری است.

حساسیت به صدف

آلرژی به صدف را می‌توان به دو دسته‌ی اصلی سخت‌پوستان و نرم‌تنان تقسیم کرد:

• سخت پوستان: این گروه شامل میگو، خرچنگ، شاه میگو (لابستر) و خرچنگ خاردار می‌شود. موارد آلرژی به سخت‌پوستان بیش‌تر از آلرژی به نرم‌تنان است و به ویژه در بین افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند، شایع است.
• نرم تنان: این گروه شامل صدف دو کفه‌ای، صدف چروک (اویستر)، گوش‌ماهی و ماهی مرکب می‌شود. اگرچه این نوع حساسیت کمتر رایج است اما همچنان می‌تواند در افراد حساس، واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند.

آلرژی به صدف نیز مشابه آلرژی به ماهی ممکن است منجر به بروز بسیاری از واکنش‌های آلرژیک از واکنش‌های پوستی خفیف گرفته تا آنافیلاکسی‌های کشنده شود. کسانی که به صدف آلرژی دارند، نه تنها باید از مصرف انواع خاصی از صدف‌ها که باعث ایجاد آلرژی می‌شوند، اجتناب کنند، بلکه باید قبل از مصرف هر گونه مکمل یا داروی حاوی این مواد، احتیاط لازم را داشته باشند. 

اگر به ماهی یا صدف آلرژی دارید، ضروری است که از منابع گیاهی امگا 3 مانند دانه کتان، دانه چیا یا مکمل‌های روغن جلبک استفاده کنید. این موارد جایگزین می‌توانند بدون اینکه شما را در معرض خطر واکنش آلرژیک قرار دهند، مزایای مشابهی را به بدن شما ارائه دهند.

افرادی که داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مصرف می‌کنند

اسیدهای چرب امگا 3، به ویژه EPA و DHA، خواص رقیق کنندگی خون دارند که ممکن است با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین (کومادین) تداخل داشته باشد. با وجود اینکه مکمل‌های امگا 3 ممکن است برای سلامت قلب مفید باشند اما زمانی که همراه با داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مصرف شوند، می‌توانند خطر خونریزی را در افراد افزایش دهند.

علاوه‌براین، افرادی که داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مصرف می‌کنند باید در میزان مصرف مکمل‌های امگا 3 نیز احتیاط کنند زیرا مصرف بیش از حد این مکمل‌ها ممکن است خطر بروز عوارضی را مانند خونریزی افزایش دهد. اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید و می‌خواهید در کنار آن مکمل‌های امگا 3 نیز مصرف کنید، حتماً در این زمینه با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا از مزایا و یا خطرات احتمالی آن آگاه شوید.

افرادی که فشار خون پایین دارند

طبق تحقیقات، اسیدهای چرب امگا 3 تأثیر مثبتی در کاهش فشار خون دارند که می‌تواند برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مفید باشد. در مقابل، مصرف مکمل‌های امگا 3  برای افرادی که فشار خون پایینی دارند، ممکن است این وضعیت را تشدید کند و منجر به افت فشار خون در این افراد شود.

اگر فشار خون پایینی دارید، پایش منظم فشار خون را هنگام مصرف مکمل‌های امگا 3 جدی بگیرید. پزشک ممکن است در این مورد داروی شما را تغییر دهد و یا دوز کمتری از امگا 3 را برای جلوگیری از ابتلا به عوارض جانبی توصیه کند.

افراد مبتلا به دیابت

تحقیقات نشان داده است که دوز بالای مکمل‌های امگا 3 ممکن است در افراد مبتلا به دیابت بر سطح قند خون آن‌ها تأثیر بگذارد. با وجود اینکه اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند حساسیت به انسولین را بهبود بخشند اما مصرف بیش از حد آن‌ها ممکن است منجر به افزایش سطح قند خون شود و عوارضی را برای افراد مبتلا به دیابت ایجاد کند.

اگر دیابت دارید، باید قبل از مصرف مکمل‌های امگا 3 با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی نیاز به تجدید نظر در مصرف دارو یا میزان دوز مصرفی آن داشته باشید.

افرادی که به جراحی نزدیک هستند

با توجه به اینکه امگا 3 خواص رقیق‌کنندگی خون دارد، توصیه می‌شود که افراد حداقل دو هفته قبل از انجام عمل جراحی، مصرف مکمل‌های امگا 3 را متوقف کنند تا از خونریزی بیش از حد در حین یا بعد از عمل جلوگیری شود. این اقدام احتیاطی می‌تواند خطر ظهور عوارض جانبی را به حداقل برساند و باعث شود افراد پس از عمل، بهبودی و ریکاوری سریع‌تری داشته باشند.

زنان باردار یا شیرده

مصرف اسیدهای چرب امگا 3 و به طور خاص DHA (دوکوزاهگزانوئیک اسید)، برای رشد جنین به ویژه برای سلامت مغز و چشم بسیار مهم است. با‌این‌حال، مسئله‌ی اصلی در مورد منبع امگا 3 است. ماهی می‌تواند حاوی جیوه و سایر سموم محیطی باشد که ممکن است به رشد جنین آسیب برساند یا از طریق شیر مادر به او منتقل شود. 

اغلب به زنان باردار توصیه می‌شود که مصرف ماهی را به برخی از انواع کم‌جیوه مانند ماهی سالمون و ساردین محدود کنند و از مصرف ماهی‌های پر‌جیوه مانند اره ماهی و ماهی خال مخالی خودداری کنند. بنابراین هر چند مصرف مکمل امگا 3 می‌تواند برای زنان باردار و شیرده مفید باشد اما ضروری است که در مورد دوزهای ایمن و انواع مناسب مکمل‌های امگا 3 (به خصوص اگر مصرف روغن ماهی را در نظر دارند) با پزشک متخصص مشورت کنند.

افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه

در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه (CKD) ممکن است متابولیسم و ​​فرآیندهای دفع تغییر کرده باشد که می‌تواند بر نحوه‌ی واکنش آن‌ها به برخی مکمل‌های غذایی از جمله اسیدهای چرب امگا 3 تأثیر بگذارد. هر چند امگا 3 ممکن است فواید ضد التهابی داشته باشد که برای سلامت کلیه‌ها مفید است. با وجود این و از سویی دیگر می‌تواند بر سطح پتاسیم و فسفر نیز تأثیر بگذارد که برای بیماران کلیوی خطر دارد. علاوه‌براین، مصرف دوز بالای امگا 3 ممکن است خطراتی را مانند رقیق شدن خون و یا تداخلات دارویی با داروهای مورد استفاده برای مدیریت بیماری کلیوی به همراه داشته باشد.

افراد مبتلا به هموفیلی

هموفیلی نوعی بیماری است که بر توانایی لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد و افراد را مستعد خون‌ریزی طولانی مدت می‌کند. اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند اثرات رقیق کنندگی خون داشته باشند که خطرات خون‌ریزی را در افراد مبتلا به هموفیلی تشدید کند. البته مصرف دوز پایین امگا 3 ممکن است برای سلامت قلب مفید باشد اما دوز بالاتر آن می‌تواند با مکانیسم‌های لخته شدن طبیعی خون تداخل ایجاد کند.

تداخلات دارویی امگا 3

همیشه قبل از شروع یا قطع هر مکملی به خصوص اگر داروهایی مصرف می‌کنید که ممکن است با امگا 3 تداخل داشته باشند، با یک پزشک متخصص مشورت کنید. تداخلات دارویی امگا 3 شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین)
• داروهای ضد فشار خون
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
• داروهای ضد بارداری
• داروهای کاهش وزن (مانند اورلیستات)
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (مانند سیکلوسپورین)

این داروها می‌توانند با مکمل‌های امگا 3 تداخل داشته باشند و خطر خونریزی، واکنش‌های نامطلوب یا سایر عوارض را افزایش دهند. 

توصیه‌هایی برای مصرف ایمن امگا 3

برای اطمینان از مصرف ایمن امگا 3، این دستورالعمل‌ها را دنبال کنید:

• حتماً با پزشک مشورت کنید: قبل از شروع هر مکمل امگا 3، با پزشک مشورت کنید تا از مزایا و خطرات احتمالی امگا 3 برای خود آگاه شوید.
• منابع گیاهی را انتخاب کنید: اگر به ماهی یا صدف آلرژی دارید، منابع گیاهی امگا 3 مانند دانه کتان، دانه چیا یا روغن جلبک را مصرف کنید.
• فشار خون خود را کنترل کنید: اگر فشار خون پایینی دارید، هنگام مصرف مکمل‌های امگا 3 به طور مرتب فشار خون خود را پایش کنید.
• برای مصرف داروهای مختلف برنامه‌ریزی داشته باشید: اگر دیابت دارید یا داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مصرف می‌کنید، دارو یا دوز مصرفی خود را با راهنمایی پزشک تنظیم کنید.
• قبل از عمل جراحی مصرف را قطع کنید: اگر عمل جراحی دارید، مصرف مکمل‌های امگا 3 را حداقل دو هفته قبل از عمل قطع کنید.

سؤالات متداول

آیا مصرف امگا ۳ با داروهای رقیق‌کننده‌ی خون خطرناک است؟

بله. اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند اثرات رقیق‌کنندگی خون داشته باشند که ممکن است اثر این داروها را افزایش دهد و به دنبال آن، خطر خون‌ریزی افزایش یابد.

آیا افراد دیابتی می‌توانند امگا ۳ مصرف کنند؟

بله. دیابتی‌ها می‌توانند مکمل‌های امگا 3 مصرف کنند که برای آن‌ها فواید قلبی عروقی دارد. با‌این‌حال، این افراد باید سطح قند خون خود را کنترل کنند و برای دریافت مشاوره‌ی شخصی به پزشک مراجعه کنند.

امگا ۳ چه تأثیری بر فشار خون دارد؟

اسیدهای چرب امگا 3 با بهبود عملکرد عروق خونی و کاهش التهاب، به کاهش فشار خون، به ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک می‌کنند.

اگر به ماهی حساسیت داشته باشم، می‌توانم امگا ۳ مصرف کنم؟

اگر به ماهی حساسیت دارید، بهتر است از مصرف مکمل‌های امگا 3 مشتق شده از ماهی خودداری کنید. البته، منابع گیاهی امگا 3 مانند دانه کتان یا روغن جلبک، ممکن است جایگزین‌های بهتری برای شما باشند.

آیا امگا ۳ با داروهای ضد بارداری تداخل دارد؟

شواهد قابل توجهی وجود ندارد که نشان دهد مکمل‌های امگا 3 با قرص‌های ضد بارداری تداخل داشته باشند.

سخن پایانی

در این مطلب توضیح دادیم که چه کسانی نباید امگا ۳ مصرف کنند و هر چند اسیدهای چرب امگا 3 فواید متعددی برای سلامتی آن‌ها دارند. آگاهی از خطرات و عوارض جانبی مرتبط با مصرف امگا 3، به ویژه در افرادی که از قبل بیماری زمینه‌ای دارند یا داروهای دیگر مصرف می‌کنند، ضروری است. قبل از شروع مصرف مکمل‌های امگا 3 حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید زیرا پزشک تمامی شرایط شما را می‌سنجد و بهترین توصیه را برایتان خواهد داشت.

با رعایت احتیاط و همچنین آگاهی از مزایا و عوارض امگا 3 می‌توانید از مزایای اسیدهای چرب امگا 3 بهره ببرید و در عین حال خطر عوارض جانبی آن‌ها را به حداقل برسانید. به یاد داشته باشید که همیشه و در هر حالتی سلامت و تندرستی خود را در اولویت قرار دهید.