جینسینگ گیاهی با ریشه‌های بیضی شکل است که قرن‌ها به عنوان یک درمان سنتی در آسیا و آمریکای شمالی استفاده می‌شود و حالا شهرتی جهانی دارد. در حال حاضر در سرتاسر دنیا ۱۱ نوع مختلف جینسینگ وجود دارد. اما می‌توان گفت که در میان این ۱۱ گونه مختلف دو نوع رایج آن یعنی جینسینگ آسیایی یا کره‌ای (Panax ginseng) و جینسینگ آمریکایی (Panax quinquefolius) بیشترین طرفدار را دارند و از محبوبیت بالایی برخوردارند.
اگرچه به خاطر تبلیغات گسترده عموم مردم گمان می‌کنند که جینسینگ دارویی برای رفع مشکلات جنسی در آقایان به ویژه مسئله نعوظ است اما از این گیاه به طور سنتی برای کمک به طیف وسیعی از وضعیت‌های پزشکی، از جمله بهبود تفکر و قدرت ذهن، درمان افزایش انرژی و رفع خستگی و کاهش قند خون بهره برده می‌شود.
این روزها در همه جا تبلیغات استفاده از جینسینگ را مشاهده می‌کنید. از تبلیغات گسترده در داروخانه‌ها تا شبکه های ماهواره‌ای. این حجم گسترده از تبلیغات این سوال را پدید می‌آورد که جینسینگ چه فوایدی برای سلامتی دارد؟ آیا واقعا برای سلامتی مفید است یا این یک حربه تبلیغاتی است؟
جینسینگ چیست؟
جینسینگ یک گیاه همیشه سبز، کوتاه با ریشه‌ای گوشتی است که تا کنون ۱۱ تیره از آن در سراسر دنیا شناسایی شده است. همه این ۱۱ گونه در داشتن گلیکوزید استروئیدی به نام جینسنوزاید با هم مشترک هستند. باور عمومی هم این است که این ماده در ریشه گیاه جینسینگ موجب افزایش آیتم‌های سلامت شخصی افراد می‌شود. البته در میان ۱۱ گونه مختلف جینسینگ دو گونه آن که از آسیا و آمریکا می‌آیند بیشتر محبوبیت دارند. دلیل این محبوبیت هم تاثیر فراوان این دو گونه بر افزایش سطح انرژی و از بین بردن خستگی افراد است. همان ویژگی مهمی که جینسینگ را به گیاهی محبوب و جهانی تبدیل کرده است. سبک زندگی پر فراز و نشیب و سریع انسان‌ها در دوران مدرن با تغییرات در خورد و خوراک و همچنین مدل کار کردن با خستگی‌های فراوانی همراه است. این خستگی‌ها به درمانی نیاز دارد که بسیاری آن را در دریچه طب سنتی می‌جویند و با کمک ریشه‌های انرژی‌بخش جینسینگ تلاش می‌کنند تا انرژی از دست رفته را بازیابی کنند.
اگرچه جینسینگ گستردگی فراوانی در دنیا دارد و از آسیای شرقی تا آمریکای جنوبی مکان‌هایی برای رویش آن دیده می‌شود اما همانطور که از اسم آن بر می‌آید ریشه‌ای شرقی دارد و در چین و کره به وفور یافت می‌شود و تجارت بزرگی را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر هم عمده محصولاتی که از جینسینگ و فراورده‌های جانبی آن موجود است محصولاتی است که از شرق آسیا به بازار جهانی وارد می‌شود. همچنین به دلیل جایگاه جینسینگ در طب سنتی شرقی روش‌هیا استعمال گوناگونی از آن هم از شرق آسیا به سایر نقاط دنیا سرایت کرده است.
انواع جینسینگ
جینسینگ گیاهی با تنوع بالا است. از زمان جلب شدن توجه‌های تجاری به این گیاه و شروع مطالعات درباره آن تا کنون ۱۱ تیره از این گیاه در دنیا شناسایی شده‌اند. گونه‌هایی نظیر جینسنگ آسیایی یا کره‌ای (Panax ginseng)، جینسنگ آمریکایی (Panax quinquefolius)، جینسینگ چین جنوبی (Panax notoginseng)، جینسینگ سیبری (Eleutherococcus senticosus)، جینسینگ هندی (Withania somnifera)، جینسینگ ژاپنی، جینسینگ هیمالیایی، جینسینگ کوتوله و جینسینگ پرویی از جمله شناخته شده ترین جینسینگ‌های موجود در دنیا هستند.
از اسامی این گیاه‌ها هم می‌توان پراکندگی جغرافیایی آن را فهمید. در حالی که جینسینگ آسیایی بومی خاور دور، از جمله چین، کره، و سیبری دور از شرق است، جینسینگ آمریکایی بومی شرق آمریکای شمالی است. همچنین جینسینگ چین جنوبی در جنوب چین رشد می کند، در حالی که جینسینگ سیبری بومی شمال شرق آسیا است. جینسینگ کوتوله گیاه محبوب سرخپوست‌های آمریکایی بود و جینسینگ پرویی هم نیازهای مردم آمریکای جنوبی را فراهم می‌کرد. جینسینگ هندی که به نام آشواگاندا نیز شناخته می شود، بومی هند، خاورمیانه و بخش هایی از آفریقا است.
اما در میان انواع جینسینگ‌ها دو گونه آسیایی و آمریکایی آن به دلیل داشتن میزان زیادی جین‌سنوزیدها در ریشه گیاه محبوبیت بالایی در میان مردم دارند و بیشترین فرصت‌های تجاری بازار جین‌سنوزیدها در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
خواص جینسینگ برای بدن
جینسینگ به خاطر خواص و فواید دارویی و درمانی‌اش مشهور است و کاربردهای فراوانش در طب سنتی آن را به گیاهی تجاری تبدیل کرده است. از گذشته تا کنون تجارت ریشه جینسینگ کاری پر سود بوده چرا که خواص درمانی آن در بهبود برخی علائم فیزیکی و بیماری‌های انسان چنان واضح و آشکار بوده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در ادامه برخی از مهم‌ترین خواص جینسینگ برای بدن انسان را بررسی می‌کنیم.
استفاده از جینسینگ از دل طب سنتی آسیایی شرقی و آمریکای شمالی بیرون آمده که حداقل یکی از آنها یعنی چینی‌ها به تبحر در این مسیر مشهورند. در حال حاضر هم ثابت شده که جینسینگ فواید فراوانی برای سلامتی دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین موارد در این زمینه را با هم مرور می‌کنیم:
- تقویت انرژی: هم جینسینگ آمریکایی و هم آسیایی می‌توانند است سطح انرژی را افزایش دهند و برای افرادی که مدام احساس خستگی یا بی‌انرژی بودن می‌کنند توصیه می‌شوند.
- کاهش التهاب: جینسینگ اثرات ضد التهابی دارد و می‌تواند آن را کاهش دهد.
- بهبود عملکرد ذهنی: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد جینسینگ ممکن است در کوتاه‌مدت تمرکز و یادگیری را تقویت کند. به دلیل همین خاصیت برخی از دانش آموزان یا دانشجویان از محصولات جانبی مرتبط با جینسینگ استفاده می‌کنند. همچنین برخی این تاثیر جینسینگ بر عملکرد مغز را در پیشگیری از آلزایمر موثر می‌دانند.
- تقویت سیستم ایمنی: جینسینگ ممکن است به افزایش تولید انسولین، افزایش جذب قند خون در سلول‌ها و محافظت آنتی اکسیدانی کمک کند و به این ترتیب هم خطرات دیابت را کاهش می‌دهد و هم سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
- رفع مشکلات نعوظ در آقایان: این مشهورترین خاصیت جینسینگ است. ریشه این گیاه می‌تواند خستگی را در آقایان از بین برده و با بالا بردن گردش خون در بدن مشکلات نعوظ در مردان را برطرف کند.
جینسینگ را می‌توان به صورت خام مصرف کرد. همچنین می‌توان آن را در چای ریخت یا به غذاهای مختلف اضافه کرد. علاوه بر این‌ها می‌توان جینسینگ را به صورت پودر، کپسول یا روغن هم مصرف کرد. در حال حاضر محصولات گوناگونی از جینسینگ در بازار موجود است که از نظر کیفیت و خواص دارویی بالقوه با هم تفاوت‌های زیادی دارند. بنابراین مهم است که مواد تشکیل دهنده هر محصول جینسینگ را قبل از خرید بررسی کنید.
گزارش‌های کمی از خطرات جانبی جینسینگ روایت شده است. اغلب بیان می‌شود که مصرف جینسینگ بی خطر است. اگرچه گزارش‌های کمی هم از مشکلات سردرد، خواب یا مشکلات گوارشی برخی افراد گزارش شده است. ناگفته نماند پرونده جینسینگ همچنان باز است و تحقیقات گسترده‌ای درباره فواید آن در جریان است.
افزایش سطح انرژی بدن
چرا زود خسته می‌شویم؟ چون استرس اکسیداتیو یا استرس اکسید کننده در بدن موجب کاهش سطح انرژی شده و در نتیجه ما به سرعت احساس خستگی می‌کنیم. اگر به چنین حالتی دچار هستید می‌توانید با جینسینگ سطح انرژی بدن‌تان را بالا بیاورید چرا که در ریشه جینسینگ ترکیبات قابل توجهی از پلی‌ساکاریدها وجود دارد که کارشان در بدن کاهش میزان استرس اکسیداتیوها است و به این ترتیب از کاهش ناگهانی سطح انرژی بدن شما جلوگیری می‌کند.
جینسینگ را به شیوه های گوناگونی مصرف می‌کنند و ریشه این گیاه مفید به اشکال و گونه‌های مختلفی روانه بازار می‌شود. بهتر است برای مصرف خاص این گیاه با یک متخصص یا پزشک مشورت کنید تا در انتخاب محصول‌های متنوع در بازار سردرگم نشوید.
تقویت سیستم عصبی و ایمنی بدن
جینسینگ چگونه بسیاری از عملکردهای خاص بدنی را بهبود می‌بخشد؟ یکی از مهم‌ترین رازهای این اتفاق در تاثیر جینسینگ بر میزان استرس نهفته است. جینسینگ می‌تواند میزان استرس را در بدن کاهش دهد و کاهش میزان استرس تاثیر مستقیم و فوق‌العاده‌ای روی سایر سیستم‌های بدنی دارد. برای همین است که از جینسینگ برای تقویت سیستم عصبی و ایمنی بدن استفاده می‌شود یا مصرف آن برای بهبود عملکرد این بخش توصیه می‌شود. چرا که با تضعیف سیستم عصبی واکنش نظام ایمنی بدن هم به اتفاقات دستخوش تغییراتی می‌شود و این مسئله می‌تواند تبعات بدی برای بدن داشته باشد. از این رو در میان مکمل‌هایی که برای تقویت سیستم عصبی و ایمنی بدن توصیه می‌شود نام جینسینگ و ترکیبات آن هم می‌درخشد.
کاهش قند خون
جینسینگ دارای مزایای بالقوه در کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است. در میان انواع گیاه جینسینگ هم دو گونه جینسینگ آسیایی و آمریکایی سطح گلوکز خون را در بیماران دیابتی نوع ۲ را به نحو محسوس‌تری کاهش می‌دهند. تحقیقات گسترده ای در زمینه تاثیر جینسینگ بر کاهش قند خون و آزاد شدن انسولین در بدن در جریان است. بخش زیادی از این تحقیقات چنین نشان می‌دهند که جینسینگ به ویژه جینسینگ آسیایی یا کره‌ای تاثیر قابل توجهی بر کاهش میزان قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارد.
کاهش کلسترول خون
یکی دیگر از باورها درباره جینسینگ تاثیر مستقیم آن در کاهش سطح کلسترول خون است. یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده آزمایشی نشان داد که مصرف جینسینگ قرمز کره ای (KRG) می تواند متابولیسم کلسترول را بهبود بخشد و از بیماری قلبی عروقی در زنان یائسه مبتلا به هیپرکلسترولمی جلوگیری کند.
این مطالعه نشان داد که KRG متابولیسم استرول را با کاهش سطح کلسترول در زنان یائسه مبتلا به هیپرکلسترولمی بهبود می بخشد. مطالعه دیگری نشان داد که جینسینگ آسیایی ممکن است سطح کلسترول بد (LDL) را هم کاهش دهد و کلسترول خوب (HDL) را افزایش دهد.
موثر برای لاغری
از آنچه تاکنون درباره تاثیر جینسینگ بر سلامت انسان سخن گفتیم معلوم است که می‌توان نتیجه گرفت جینسینگ برای لاغری موثر است. چیزی که استرس‌ها را کاهش دهد و میزان انسولین در خون را تنظیم کرده و تاثیر مستقیمی روی کلسترول خون داشته باشد می‌تواند به لاغری هم منجر شود. در تحقیقات مشخص شده که جینسینگ به دلیل تاثیرش روی میزان آدیپونکتین، لپتین و انسولین دارد بر متابولیسم چربی و کلسترول می‌تواند با لاغری هم همراه باشد. برای همین در میان مکمل‌های که بسیاری از افراد با وزن بالا برای کاهش وزن می‌خوردن همیشه ترکیباتی از جینسینگ هم دیده می‌شود.
خاصیت ضد التهابی
یکی از کاربردهای مهم جینسینگ استفاده از آن به عنوان یک محصول ضد التهابی است. جینسینگ به دلیل داشتن جینسنوسید که مملو از آنتی اکسیدان است یک ترکیب مناسب برای کاهش التهاب است. این مسئله جینسینگ را به دارویی مهم در طب سنتی شرقی تبدیل کرده است. چرا که جینسینگ‌های آسیایی و به ویژه کره‌ای از نظر داشتن جینسنوسید از سایر گونه‌های جینسینگ غنی‌تر هستند و برای همین یک ضد التهاب مناسب به حساب می‌آیند. از این گیاه برای کاهش التهاب‌های عصبی و بالا بردن عملکرد مغز هم استفاده می‌شود.
کاهش سرعت روند پیری
یکی از بزرگترین دغدغه‌های بشر خلاصی از دست پیری یا به تعویق انداختن آن است. شاید باور نکنید اما جینسینگ پاسخی هم برای این دغدغه دارد. پیشتر گفتیم که جینسینگ‌ها به ویژه جینسینگ آسیایی منبعی غنی از آنتی‌اکسیدتن‌ها هستند. آنتی اکسیدن‌ها هر چه بیشتر باشند بیشتر روند آزاد شدن رادیکال‌های آزاد را مسدود می‌کنند و به این ترتیب فرایند پیری به تاخیر می‌افتد.
پیشگیری از بروز سرطان
این یکی دیگر از ویژگی‌های خاص جینسینگ است که می‌تواند بر پایه منبع غنی آنتی‌اکسیدان‌هایش از بروز سرطان جلوگیری کند. علاوه بر این این گیاه با تقویت سیستم ایمنی بدن موجب می‌شود که تا خطراتی که سلامت بدن را تهدید می‌کنند از میان برداشته شوند. به این ترتیب مصرف اصولی و مناسب جینسینگ با کمک آنتی‌اکسیدان‌های فراوانش می‌تواند به شما این اطمینان را بدهد که از برخی سرطان‌های شایع خلاص شوید.
کاهش اضطراب و استرس
پیشتر گفتیم که این گیاه به کمک منبعی از پلی‌ساکاریدها می‌تواند استرس و اضطراب را در شما کاهش دهد و موجب کاهش وزن و بالا رفتن عملکرد ذهنی شما شود. برای این منظور اغلب خوردن دم‌نوش‌های جینسینگ توصیه می‌شود. حتما در فیلم‌های چینی هم دیده‌اید که اساتید بزرگ فنون رزمی برای حفظ آرامش خود معمولا در حال نوشیدن دم‌نوش‌هایی هستند که به احتمال زیاد در آن جینسینگ هم وجود دارد.
بهبود عملکرد ریه
این یکی از عجیب‌ترین ویژگی‌های جینسینگ است. اما این گیاه می‌تواند شانس ابتلا به بیماری مزمن انسداد ریه را کاهش دهد. جینسینگ به راحتی می‌تواند فضای ریه را پاکسازی کند و به این ترتیب پیش زمینه‌های ایجاد انسداد ریه را از بین ببرد. انسداد ریه اغلب با علائمی نظیر گرفتگی، خارش و عطسه همراه است.
بهبود سلامت قلب و عروق
پژوهش‌هایی در حال انجام است که نشان می‌دهد جینسینگ می‌تواند روی سلامت قلب و عروق تاثیر مستقیمی بگذارد. بر پایه این تحقیقات جینسینگ می‌تواند موجب پیشگیری از برخی آسیب‌های قلبی نظیر سکته شده و همچنین چالش‌های دیگر قلب و عروقی را هم کاهش دهد.
درمان اختلالات جنسی آقایان
آنچه تا کنون گفتیم را اگر کنار هم بگذاریم می‌بینیم که جینسینگ هم موجب کاهش استرس و اضطراب شده و هم به سلامت ذهن کمک می‌کند. از سوی دیگر با بالا بردن عملکرد دستگاه قلب و عروق موجب گردش مناسب خون در بدن شده و سیستم عصبی را هم تقویت می‌کند. بهبود عملکرد همه این موارد در کنار هم موجب می‌شود تا مردان زندگی جنسی بهتری داشته باشند. برای همین اغلب از جینسینگ به عنوان یک درمان موثر برای رفع مشکل اختلال نعوظ یاد می‌شود.
روش‌های مصرف جینسینگ
برای مصرف جینسینگ دست شما کاملا باز است و می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید. یکی از توصیه شده‌ترین موارد استفاده از جینسینگ استفاده آن به صورت قرص و کپسول است. چیزی که در حال حاضر در حجم زیادی در بازار موجود است و تنوع بالایی هم دارد. از زمان تجاری شدن جینسینگ شرکت‌های زیادی به ویژه در چین و آمریکا به تولید فراورده‌های جینسینگ روی آوردند و به این ترتیب بازار محصولات جانبی جینسینگ داغ است. اما برخی دیگر علاقه‌ای به استفاده از قرص و کپسول ندارند دوست دارند ارتباط بهتری با جینسینگ برقرار کنند. آنها ریشه گیاه را خریداری می‌کنند و از آن به عنوان پایه دم نوش یا ماده اولیه برخی غذاها استفاده می‌کنند. ترکیب جینسینگ و عسل هم یکی از ترکیب‌های معروفی است که بسیاری برای مصرف این ریشه بر می‌گزینند.
عوارض جانبی جینسینگ
اگرچه جینسینگ را در بسیاری از موارد بی‌خطر می‌دانند اما مصرف این گیاه ممکن است عوارضی هم داشته باشد. به ویژه برای افرادی که شرایط ویژه‌ای دارند. برای نمونه مصرف جینسینگ برای زنان باردار می‌تواند با اسهال، سردرد و تپش شدید قلب همراه باشد. در موارد دیگری هم گزارش‌هایی از تاثیر منفی جینسینگ روی سلامت برخی افراد منتشر شده است. برخی ممکن است به این گیاه واکنش آلرژیک نشان دهند.
چه کسانی نباید جینسینگ مصرف کنند؟
مهم‌ترین گروهی که نباید از جینسینگ استفاده کنند کسانی هستند که به این گیاه حساسیت دارند. اگر برای درمان یک بیماری خاص تحت نظر پزشک قرار دارید بهتر است از خوردن خودسرانه جینسینگ خودداری کنید. برای نمونه ممکن است برای افرادی که به دیابت مبتلا هستند خوردن جینسینگ می‌تواند با تداخل‌های دارویی همراه باشد و بهتر است با پزشک مشورت شود. همچنین برای افرادی که فشار خون بالایی دارند ممکن است جینسینگ منجر به تغییر سطح فشار خون شود و برای همین برای این افراد هم توصیه نمی‌شود. مادران باردار و زنانی که به فرزندان خود شیر می‌دهند هم از دیگر مواردی هستند که بهتر است از خوردن جینسینگ خودداری کند. در مجموع بهتر است برای مصرف این مکمل حتما با پزشکان و متخصصان مشورت کنید.