یکی از بیماری‌های مزمنی که بسیاری از مردم جهان به آن مبتلا هستند، دیابت است. حدود ۵۳۷میلیون از بزرگ‌سالان در سراسر دنیا به دیابت مبتلا هستند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این رقم تا سال ۲۰۳۰ میلاد به ۶۴۳میلیون و تا سال ۲۰۴۵ به ۷۸۳میلیون نفر افزایش یابد. البته، عوارض این بیماری بر افراد در هر سنی تأثیر می‌گذارد. برای درمان و کنترل این بیماری باید بدانید که دیابت چیست، چند نوع دیابت وجود دارد و نشانه‌های ابتلا به این بیماری چیست. در این مقاله، درباره این بیماری مزمن، نشانه‌ها، عوارض و انواع آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
دیابت چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم درباره دیابت توضیح بدهیم، باید بدانید که بیماری قند خون چیست. دیابت به وضعیتی گفته می‌شود که در آن قند یا گلوکز خون از اندازه طبیعی بیشتر می‌شود. در این حالت، پانکراس به اندازه کافی یا اصلا انسولین تولید نمی‌کند. گاهی اوقات نیز بدن به اثرات انسولین واکنش درستی نشان نمی‌دهد. دیابت خطری برای افراد در هر سنی است. بیشتر انواع دیابت مادام‌العمر هستند و تمام اشکال آن با دارو یا تغییر در سبک زندگی کنترل می‌شوند.
گلوکز یا قند خون عمدتا از کربوهیدرات‌های موجود در غذا و نوشیدنی به دست می‌آید. این قند منبع انرژی بدن شماست. جریان خون گلوکز را به تمام سلول‌های بدن می‌رساند تا از آن انرژی بگیرند. گلوکز برای حرکت در جریان خون و رسیدن به مقصد نهایی خود به یک نیروی کمکی یعنی هورمون انسولین نیاز دارد. اگر بدن شما به اندازه کافی انسولین تولید نکند یا آن را به‌درستی به کار نبرد، گلوکز در جریان خون انباشته می‌شود. در نتیجه، قند خون شما افزایش می‌یابد.
دلایل بیماری دیابت
گردش بیش از حد گلوکز در جریان خون باعث انواع دیابت می‌شود. بااین‌حال، دلیل گلوکز یا قند خون بالا بسته به انواع بیماری قند خون متفاوت است. شایع‌ترین دلایل ابتلا به دیابت عبارت‌اند از:
- مقاومت به انسولین: دیابت به‌ویژه نوع دوم آن عمدتا به دلیل مقاومت بدن به انسولین رخ می‌دهد. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق میفتد که سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد آن‌طور که باید به انسولین واکنش نشان نمی‌دهند. عوامل و شرایط مختلفی مانند چاقی، کم‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، عدم تعادل هور‌مون‌ها، ژنتیک و مصرف برخی داروها در مقاومت به انسولین نقش دارند.
- ابتلا به بیماری‌های خودایمنی: دیابت نوع اول زمانی اتفاق میفتد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های تولید‌کننده انسولین در پانکراس حمله کنند.
- عدم تعادل هورمونی: در دوران بارداری، جفت هورمون‌هایی ترشح می‌کند که سبب مقاومت به انسولین می‌شوند. اگر لوزالمعده نتواند انسولین کافی برای جلوگیری از مقاومت به انسولین تولید کند، احتمال ابتلا به دیابت بارداری وجود دارد. سایر بیماری‌های هورمونی مانند آکرومگالی و سندرم کوشینگ نیز ممکن است سبب ابتلا به برخی از انواع دیابت شوند.
- آسیب رسیدن به پانکراس: گاهی لوزالمعده در اثر ابتلا به یک بیماری، جراحی یا جراحت آسیب می‌بیند. در این صورت، ممکن است این عضو از بدن نتواند به‌خوبی انسولین تولید کند. در نتیجه، احتمال ابتلا به دیابت افزایش می‌یابد.
- جهش‌های ژنتیکی: برخی از جهش‌های ژنتیکی نیز ممکن است به برخی از انواع دیابت مثل دیابت نوزادی منجر شوند.
پیشنهاد دارولاین: خرید مولتی ویتامین اصل به صورت آنلاین
انواع دیابت
میزان قند خون در دیابت به شکل متفاوتی افزایش می‌یابد. بر همین اساس، دیابت به ۲ دسته اصلی تقسیم می‌شود.
دیابت نوع ۱
دیابت نوع اول نوعی بیماری خودایمنی است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های پانکراس، جایی که انسولین در آن ساخته می‌شود، حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. علت اصلی حمله سیستم ایمنی به این سلول‌ها دقیقا مشخص نیست. معمولا کودکان یا نوجوانانی که والدین یا خواهر و برادری مبتلا به این بیماری دارند، درگیر دیابت نوع ۱ می‌شوند.
درمان اصلی این نوع دیابت انسولین است. این هورمون جایگزین هورمونی می‌شود که بدن قادر به تولید آن نیست.
دیابت نوع ۲
ممکن است در ابتدا اصلا علائمی نداشته باشید یا متوجه آنها نشوید. دیابت نوع ۲ به‌آرامی پیشرفت می‌کند. آزمایش خون در این نوع دیابت پیش از تشخیص علائم، قند خون بالا را نشان می‌دهد. یکی دیگر از نشانه‌های این نوع بیماری، تیره شدن پوست برخی از بخش‌های بدن است.
برای کنترل دیابت نوع دوم اغلب از رژیم غذایی سالم و ورزش استفاده می‌کنند. بااین‌حال، در برخی از مواقع این روش‌ها به‌تنهایی کافی نیستند. در نتیجه، باید علاوه بر آنها داروهایی مانند مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز، بیگوانیدها یا لیناگلیپتین مصرف کنید.
پیشنهاد دارولاین: خرید انواع مکمل دیابت و قند خون
علائم دیابت (قند خون)
علائم دیابت به میزان قند خون شما بستگی دارد. برخی از افراد به‌ویژه اگر دچار پیش دیابت، دیابت بارداری یا دیابت نوع ۲ باشند، علائمی ندارند. چند نشانه ابتلا به دیابت از بقیه رایج‌تر هستند. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- احساس تشنگی بیش از حد معمول؛
- تکرر ادرار؛
- کاهش وزن بی‌دلیل؛
- وجود کتون در ادرار؛
- احساس خستگی و ضعف؛
- تحریک‌پذیری بالا یا سایر تغییرات در خلق‌وخو؛
- تاری دید؛
- وجود زخم‌هایی که دیر ترمیم می‌شوند؛
- ابتلا به عفونت‌های بسیار مانند عفونت لثه، پوست و واژن.
احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ در هر سنی وجود دارد اما اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. دیابت نوع ۲ که بیماری شایع‌تری است در هر سنی شروع می‌شود. این نوع دیابت در افراد بالای ۴۰ سال شیوع بیشتری دارد اما در سال‌های اخیر تعداد کودکانی که به این نوع دیابت مبتلا شده‌اند، افزایش یافته است.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر فکر می‌کنید که شما یا فرزندتان علائم دیابت را دارید، بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشکی متخصص مراجعه کنید. هرچه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان مؤثرتر خواهد بود.
در صورتی که قبلا سابقه ابتلا به بیماری قند خون را داشته‌اید، از زمان تشخیص دوباره این بیماری تا موقعی که قند خونتان تثبیت شود، باید زیر نظر پزشک باشید.
بیشتر بخوانید: روش های درمان دیابت و کنترل آن
نحوه تشخیص بیماری دیابت
پزشکان متخصص با بررسی سطح قند یا گلوکز در آزمایش خون شما بیماری دیابت را تشخیص می‌دهند. برای اندازه‌گیری میزان قند خون ۳ نوع آزمایش وجود دارد:
- آزمایش قند خون ناشتا: برای انجام این آزمایش، باید حداقل از ۸ ساعت قبل چیزی به جز آب نخورده یا ننوشیده باشید. از آنجایی که مصرف غذا بر افزایش قند خون تأثیر مستقیمی دارد، این آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد تا قند خون پایه شما را بررسی کند.
- آزمایش قند خون تصادفی: این آزمایش را می‌توانید در هر زمانی صرف‌نظر از اینکه ناشتا باشید یا خیر، انجام بدهید.
- آزمایش a1c: این آزمایش میانگین قند خون شما را در ۲ تا ۳ ماه گذشته نشان می‌دهد.
نتایج این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که شما دیابت ندارید، پیش دیابت دارید یا به یکی از انواع دیابت مبتلا شده‌اید.
عوارض دیابت
احتمالا بعد از آشنایی با بیماری قند خون، می‌خواهید بدانید که عوارض دیابت چیست. دیابت معمولا شما را به بیماری‌های دیگری مبتلا می‌کند یا بسته به نوع آن عوارض مختلفی دارد. مهم‌ترین عوارض دیابت عبارت‌اند از:
- بیماری‌های قلبی و عروقی: دیابت احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. حمله قلبی، سکته مغزی و تنگ شدن شریان‌ها از جمله این بیماری‌ها هستند.
- آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت: قند خون بالا ممکن است به دیواره رگ‌های خونی کوچک یا همان مویرگ‌ها که اعصاب را تغذیه می‌کنند آسیب بزند. این مشکل بیشتر در پاها اتفاق میفتد و باعث گزگز، بی‌حسی، سوزش یا درد پاها می‌شود. این مشکلات اغلب از نوک انگشتان پا یا دست شروع می‌شوند و به‌تدریج به سمت بالا گسترش می‌یابند.
- مشکلات کلیوی: کلیه‌ها میلیون‌ها رگ خونی کوچک را در خود جای می‌دهند. این رگ‌ها مواد زائد خون را فیلتر می‌کنند. دیابت می‌تواند بر عملکرد این رگ‌های ظریف تأثیر منفی بگذارد.
- آسیب‌های چشمی: گاهی اوقات، دیابت به رگ‌های خونی چشم نیز آسیب می‌زند. این آسیب در برخی از مواقع به نابینایی فرد می‌انجامد.
- مشکلات پوستی: گاهی دیابت شما را مستعد مشکلات پوستی از جمله عفونت‌های باکتریایی و قارچی می‌کند.
- اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت شایع‌تر است.
- بیماری آلزایمر: دیابت نوع ۲ احتمال خطر ابتلا به بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر را افزایش می‌دهد.
- افسردگی: افراد مبتلا به نوع اول و دوم دیابت معمولا دچار افسردگی می‌شوند.
مراقبت های بیماران دیابتی
دیابت یک وضعیت پیچیده است. بنابراین، برای مراقبت از بیماران دیابتی باید از ۴ راه‌کار اصلی کمک بگیرید:
- پایش قند خون: میزان قند خون بیماران دیابتی باید به طور مداوم اندازه‌گیری شود. برای این کار باید با استفاده از دستگاه تست قند خون به صورت روزانه قند خون فرد را بررسی کنید.
- مصرف داروهای خوراکی دیابت: این داروها برای افرادی که به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ مبتلا شده‌اند کاربرد دارد. متفورمین رایج‌ترین نوع این داروهاست.
- مصرف انسولین: افراد مبتلا به نوع ۱ دیابت برای ادامه زندگی و کنترل دیابت به تزریق انسولین مصنوعی نیاز دارند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز به این دارو نیاز پیدا می‌کنند. انسولین تزریقی با سرنگ (شات)، قلم انسولین، پمپ انسولین و انسولین استنشاقی انواع انسولین مصنوعی هستند.
- رژیم غذایی: در کنار مصرف داروهای مختلف، باید رژیم غذایی بیماران دیابتی را کنترل کنید. شمارش کربوهیدرات‌های غذا و نوشیدنی این افراد مهم‌ترین بخش تنظیم رژیم غذایی این بیماران است.
- ورزش: فعالیت بدنی حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد. بنابراین، ورزش باید به بخش مهمی از برنامه کنترل دیابت تبدیل شود.
علاوه‌براین، باید وزن، فشار خون و میزان کلسترول خون بیماران دیابتی را بررسی و کنترل کرد.
خرید مکمل غذایی برای سنین مختلف و کاربردها متفاوت از داروخانه آنلاین دارولاین
روش های پیشگیری از ابتلا به دیابت
برای پیشگیری از دیابت باید سبک زندگی سالمی داشته باشید. شما نمی‌توانید از بیماری‌های خودایمنی یا دلایل ژنتیکی ابتلا به دیابت جلوگیری کنید اما با چند روش ساده خطر ابتلا به انواع دیابت را کاهش می‌دهید. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- از یک رژیم غذایی سالم مانن رژیم مدیترانه‌ای پیروی کنید.
- فعالیت بدنی داشته باشید و حداقل ۵ روز در هفته به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
- برای رسیدن به وزن ایده‌آل خود تلاش کنید.
- استرس را مدیریت کنید.
- خواب کافی داشته باشید. معمولا ۷ تا ۹ ساعت خواب برای بزرگ‌سالان کافی است.
- سیگار را ترک کنید.
- داروهایی مانند داروهای بیماری‌های قلبی که برای مدیریت عوامل ابتلا به دیابت تجویز می‌شوند را مصرف کنید.
این مطلب را هم بخوانید: دیابت بارداری چیست و چگونه درمان می شود؟
کلام آخر
دیابت یکی از بیماری‌های مزمنی است که شما را تا آخر عمر گرفتار می‌کند. این بیماری به علل مختلفی رخ می‌دهد که برخی از آنها مانند سبک زندگی قابل کنترل هستند و بعضی دیگر مانند عوامل ژنتیکی را نمی‌توان کنترل کرد. در هر صورت، برای اینکه کمتر به عوارض دیابت مبتلا شوید، باید روش زندگی خود را تغییر بدهید.