هورمون انسولین قند را از خون به سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا آن را ذخیره یا تبدیل به انرژی کند. درصورتی‌که در فرایند انتقال قند خون به سلول‌ها اختلالی ایجاد شود، احتمالا به دیابت مبتلا شده‌اید. بیشتر مردم کم‌وبیش به این بیماری دچار می‌شوند اما سؤال مهم این است که چگونه دیابت را کنترل کنیم؟ در ادامه، راه‌هایی برای کنترل و درمان دیابت معرفی می‌کنیم.
آیا دیابت قابل درمان است؟
در حال حاضر، هیچ روش درمانی قطعی برای دیابت وجود ندارد و تنها می‌توان آن را کنترل کرد. در واقع، بهبودی بیماران دیابتی به این معناست که هیچ نشانه‌ای از این بیماری در بدن وجود ندارد اما از نظر فنی هنوز فرد مبتلا به این بیماری است.
پزشکان درباره اینکه دقیقا چه چیزی می‌تواند به بهبودی دیابت کمک کند، توافق نظر ندارند اما همه رسیدن A1C خون به کمتر از ۶.۵درصد را عاملی مهم درنظر می‌گیرند. A1C سطح قند خون فرد در طول ۳ ماه را نشان می‌دهد.
به‌طورکلی، بهبودی بیماران دیابتی ۳ حالت دارد:
- بهبودی نسبی: زمانی که سطح گلوکز خون فرد بدون نیاز به استفاده از داروهای مخصوص دیابت، حداقل به مدت ۱ سال کمتر از یک فرد دیابتی باشد.
- بهبودی کامل: زمانی که سطح گلوکز خون فرد به سطحی که پزشکان کامل از محدوده دیابت یا پیش‌دیابت می‌دانند، برسد و حداقل ۱ سال بدون هیچ نوع دارویی در همان محدوده باقی بماند.
- بهبودی طولانی‌مدت: زمانی که بهبودی کامل فرد حداقل ۵ سال طول بکشد.
بااین‌حال، حتی اگر کسی بتواند سطح قند خون خود را به مدت ۲۰ سال در حالت سوم نگه دارد نیز همچنان از نظر پزشکی در حال بهبودی دانسته می‌شود نه درمان‌شده.
راهکارهایی برای کنترل دیابت
راه های درمان دیابت بسته به نوع بیماری متفاوت هستند اما به‌طور کلی برای کنترل این بیماری باید سبک زندگی خود را تغییر بدهید. در واقع، دیابت با درمان‌های دوره‌ای کنترل نمی‌شود، بلکه باید به فکر روش های کنترل دیابت برای یک عمر باشید. در میان روش های کنترل قند خون ۶ روش مهم‌تر هستند.
استفاده از انسولین
در میان روش های درمان بیماری قند خون، استفاده از انسولین شناخته‌شده‌تر است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای کنترل میزان انسولین مورد نیاز بدن خود به چندین بار تزریق انسولین در روز نیاز دارند. برای درمان دیابت نوع ۲ نیز اغلب از انسولین استفاده می‌شود.
استفاده از پمپ انسولین جایگزینی برای تزریق است. این پمپ تقریبا به اندازه یک پیجر است و معمولا روی خطر کمربند افراد نصب می‌شود. انسولین از طریق یک لوله کوچک به نام کاتتر که در زیر پوست معمولا در ناحیه شکم قرار می‌گیرد، وارد بدن می‌شود. در حال حاضر، ۴ نوع انسولین در بازار وجود دارد:
- انسولین سریع اثر (Rapid-acting)؛
- انسولین متوسط اثر (Intermediate-acting)؛
- انسولین طولانی اثر (Long-acting)؛
- انسولین کوتاه اثر (Short-acting).
پزشک دوز مصرف و تعداد دفعات مصرف انسولین را تجویز می‌کند. دوز استانداردی برای انسولین وجود ندارد چون این مسئله به عواملی مانند وزن، زمان غذا خوردن، تعداد دفعات ورزش و میزان تولید انسولین هر فرد بستگی دارد.
داشتن رژیم غذایی مناسب نوع دیابت
برای کنترل و درمان دیابت باید تغذیه سالم را به بخش مهمی از زندگی خود تبدیل کنید. گاهی اوقات تغییر رژیم غذایی برای مدیریت این بیماری کافیست.
اگر دیابت نوع ۱ یا ۱.۵ دارید، سطح قند خون شما بر اساس انواع غذاهایی که می‌خورید، افزایش یا کاهش می‌یابد. غذاهای حاوی نشاسته یا شکر باعث افزایش سریع سطح قند خون این افراد می‌شود. پروتئین و چربی نیز به‌تدریج قند خون آنها را افزایش می‌دهد.
شمارش میزان کربوهیدرات بخش مهمی از رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز هست. این افراد برای کنترل و درمان دیابت خود باید در طول روز وعده‌های غذایی مختصری داشته باشند. رژیم غذایی این افراد باید شامل مواد غذایی سالمی باشد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- میوه‌ها؛
- سبزیجات؛
- غلات کامل؛
- پروتئین فاقد چربی مانند مرغ و ماهی؛
- چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و دانه‌های خوراکی.
داشتن فعالیت ورزشی
ورزش نیز در کنار رژیم غذایی مناسب و روش‌های درمان دیابت در کنترل این بیماری نقش مؤثری دارد. فعال ماندن سلول‌های بدن به آنها کمک می‌کند تا به طور مؤثرتری به انسولین واکنش نشان دهند و سطح قند خون کاهش بیابد.
تمرینات ورزشی مناسب افراد مبتلا به دیابت عبارت‌اند از:
- پیاده‌روی؛
- شنا کردن؛
- رقص؛
- دوچرخه‌سواری.
برای انجام حرکات ورزشی بهتر است که با مربی ورزشی که تجربه کار با افراد دیابتی را دارد، مشورت کنید. چنین فردی به شما کمک می‌کند تا یک برنامه تمرینی متناسب با نیازهای خود تنظیم کنید.
کنترل اضطراب و استرس
برای کنترل و درمان دیابت باید بتوانید اضطراب و استرس خود را کنترل کنید. زمانی که دچار استرس می‌شوید، سطح قند خون در بدن شما بالا می‌رود. این مسئله بر افزایش نشانه‌های بیماری دیابت تأثیر می‌گذارد.
سنجش قند خون در طول روز
سنجش میزان قند خون در زمان‌های خاصی از روز به شما کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی بهتری برای کنترل و درمان دیابت داشته باشید. این زمان‌ها عبارت‌اند از:
- زمانی که از خواب بیدار می‌شوید؛
- پیش از غذا خوردن و پس از آن؛
- قبل و بعد از تمرینات ورزشی؛
- پیش از خواب.
داشتن چکاپ روتین قند خون تحت نظر پزشک
بیماری دیابت احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. بنابراین، باید برای سنجش میزان قند خون خود یک چکاپ روتین منظم زیر نظر پزشک داشته باشید. پزشک می‌تواند با توجه به شرایط جسمی، نوع بیماری و برنامه درمانی شما به شما بگوید که هر چند وقت یک‌بار باید آزمایش چکاپ قند خون را بدهید.
تاثیر کنترل قند خون بر سلامت فرد دیابتی
حقیقت این است که هیچ راهکار قطعی برای درمان دیابت وجود ندارد اما برخی از روش‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا این بیماری را به نحو مؤثری کنترل کنید. اگر این بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، با استفاده از روش‌هایی که توضیح دادیم، می‌توان آن را کنترل کرد درغیراین‌صورت، ممکن است دیابت به بیماری‌های دیگری منجر شود. مهم‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- بیماری‌های قلبی؛
- سکته؛
- مشکلات کلیوی؛
- آسیب‌های عصبی.
درصورتی‌که زیر نظر یک پزشک کاربلد و متخصص باشید، می‌توانید برای یک عمر برنامه‌ریزی کنید و با روش‌هایی مانند رژیم غذایی سالم یا انجام حرکات ورزشی دیابت‌های خفیف را کنترل کنید. برای درمان دیابت‌های پیشرفته‌تر نیز به روش‌هایی مانند تزریق انسولین نیاز دارید.
دیابت نوع ۱ و ۲ بیماری‌هایی مادام‌العمر هستند اما اقدامات درمانی مناسب و کنترل قند خون می‌تواند به فرد مبتلا به هر نوع دیابت کمک کند تا زندگی فعال و سالمی داشته باشد.