بسیاری از مردم زمانی که احساس بیماری می‌کنند، به مصرف قرص‌ها و مکمل‌های زینک گرایش پیدا می‌کنند. زینک یا روی یکی از فراوان‌ترین مواد معدنی در بدن شماست و تقریبا در تمام موارد سلامتی شما نقش مهمی دارد. احتمالا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید که مکمل زینک چیست و چه کاربردهایی دارد. در این صورت، تا پایان این مطلب با ما همراه شوید تا هرآنچه باید درباره خواص قرص زینک بدانید را توضیح بدهیم.
زینک یا روی چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم خواص روی برای بدن را توضیح بدهیم، باید بدانید که مکمل زینک چیست.
روی یک ماده مغذی ضروری برای بدن محسوب می‌شود اما بدن نمی‌تواند آن را تولید یا ذخیره کند. به همین علت، باید آن را از طریق رژیم غذایی دریافت کنید. روی برای فرایندهای متعددی در بدن به کار می‌رود، از جمله:
- بیان ژن؛
- واکنش‌های آنزیمی؛
- عملکرد سیستم ایمنی؛
- سنتز پروتئین؛
- سنتز دی‌ان‌ای؛
- التیام زخم‌ها؛
- رشد.
نقش زینک در سلامت بدن
تحقیقات نشان می‌دهد که خواص روی برای سلامتی بی‌شمار هستند. از این میان چند فایده این ماده معدنی برای بدن اهمیت بیشتری دارد.
تقویت سیستم ایمنی
روی برای بهبود عملکرد سلول‌های ایمنی و پیام‌رسانی سلولی ضروری است و کمبود آن باعث ضعیف شدن واکنش‌های ایمنی می‌شود. مکمل‌های روی سلول‌های ایمنی خاصی را تحریک می‌کنند و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند. علاوه‌براین، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مکمل‌های روی به طرز قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش می‌دهند و واکنش ایمنی را در افراد مسن‌تر تقویت می‌کند.
بهبود سریع‌تر زخم‌ها
روی معمولا در بیمارستان‌ها به عنوان درمان سوختگی، زخم‌های خاص و سایر آسیب‌های پوستی به کار می‌رود. از آنجایی که این ماده معدنی در سنتز کلاژن، عملکرد سیستم ایمنی و واکنش‌های التهابی نقش مهمی ایفا می‌کند، برای بهبودی زخم ضروری است. در حقیقت، پوست شما مقدار نسبتا بالایی یعنی حدود ۵درصد از زینک بدن را در خود جای می‌دهد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به افزایش سن
زینک به طرز قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه، عفونت و بیماری چشمی دژنراسیون ماکولا که با افزایش سن رخ می‌دهند را کاهش می‌دهد. روی می‌تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد و با تقویت فعالیت سلول‌های تی و سلول‌های کشنده طبیعی به محافظت از بدن در مقابل عفونت کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب بهترین پروتئین وی
کمک به درمان آکنه
آکنه یک بیماری شایع پوستی است که حدود ۹.۴ درصد از مردم جهان را درگیر می‌کند. این بیماری از طریق انسداد غدد تولید‌کننده روغن، باکتری‌ها و التهاب ایجاد می‌شود. مطالعات نشان داده که داروهای موضعی و خوراکی روی می‌توانند به طرز مؤثری آکنه را با کاهش التهاب، مهار رشد باکتری پروپیونی آکنه و جلوگیری از فعالیت غدد چربی درمان کنند. افراد مبتلا به آکنه روی کمتری در بدن خود دارند. بنابراین، مصرف منابع سرشار از زینک به کاهش علائم آنها کمک می‌کند.
کاهش التهاب
روی استرس اکسیداتیو و میزان برخی از پروتئین‌های التهابی را در بدن کاهش می‌دهد. استرس اکسیداتیو به التهاب مزمن می‌انجامد که عاملی مهم در بروز بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، سرطان و زوال عقل است.
خواص زینک برای پوست، مو و ناخن
خواص روی برای پوست به کاهش احتمال ابتلا به آکنه محدود نمی‌شود. این ماده معدنی در حافظت از پوست در برابر اشعه‌های مضر نقش مؤثری دارد. علاوه‌براین، از مسدود شدن منافذ پوستی جلوگیری می‌کند و مانعی میان پوست و مواد مضر محیطی می‌شود. همچنین، با مهار عوامل محرک ملانوسیت احتمال ابتلا به بیماری هایپرپیگمانتاسیون و بروز لکه‌های پوستی را کاهش می‌دهد.
زینک برای موهای شما هم فواید بسیاری دارد. این ماده معدنی ریزش مو را کاهش می‌دهد، رشد مو را بهبود می‌بخشد و شوره سر را کنترل می‌کند. تقویت و رشد بهتر ناخن‌ها نیز از جمله فواید قرص زینک هستند. به همین دلیل در محصولات تقویت پوست، مو و ناخن از زینک استفاده می شود.
کمبود روی در بدن
مقدار زینک مورد نیاز روزانه افراد به سن و جنسیت آنها بستگی دارد. در زنان نیز بارداری یا شیردهی می‌تواند بر میزان زینک مورد نیاز بدن تأثیر بگذارد. بر این اساس، میزان روی مورد نیاز بدن افراد به این ترتیب است:
- نوزادان تا ۶ ماهگی: ۲ میلی‌گرم؛
- کودکان از ۷ ماهگی تا ۳ سالگی: ۳ میلی‌گرم؛
- کودکان از ۴ تا ۸ سالگی: ۵ میلی‌گرم؛
- کودکان از ۹ تا ۱۳ سالگی: ۸ میلی‌گرم؛
- دختران نوجوان از ۱۴ تا ۱۸ سالگی: ۹ میلی‌گرم؛
- پسران نوجوان از ۱۴ تا ۱۸ سالگی: ۱۱ میلی‌گرم؛
- زنان: ۸ میلی‌گرم؛
- مردان: ۱۱ میلی‌گرم؛
- مادران باردار: ۱۱ میلی‌گرم؛
- مادران شیرده: ۱۲ میلی‌گرم.
کمبود شدید روی مشکلی نادر است اما می‌تواند در افراد مبتلا به جهش‌های نادر ژنتیک، نوزادان شیرخواری که مادرانشان روی کافی دریافت نکرده‌اند، معتادان به مشروبات الکی و هر کسی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کند، رخ دهد. برای جبران ضعف ایمنی بدن کودکان تحت نظر پزشک امکان مصرف مکمل تقویت سیستم ایمنی کودک وجود دارد.
علائم کمبود زینک بدن
علائم کمبود شدید روی در بدن عبارت‌اند از:
- اختلال در رشد و تکامل؛
- تأخیر در بلوغ جنسی؛
- ضایعات پوستی؛
- اسهال مزمن؛
- اختلال در روند بهبود زخم؛
- مشکلات رفتاری.
اشکال خفیف‌تر کمبود روی به‌ویژه در کودکان کشورهای در حال توسعه که رژیم‌های غذایی فاقد مواد مغذی دارند، شایع‌تر است.
عوارض کمبود زینک در بدن
پژوهشگران تخمین می‌زنند که حدود ۲میلیارد نفر در سراسر جهان به دلیل دریافت ناکافی روی در رژیم غذایی خود دچار کمبود این ماده معدنی هستند. از آنجایی که کمبود روی سیستم ایمنی بدن شما را مختل می‌سازد، احتمال عفونت افزایش می‌یابد. کمبود این ماده معدنی سالانه باعث مرگ بیش از ۴۵۰هزار کودک زیر ۵ سال در جهان می‌شود.
مطلب پیشنهادی: مواد معدنی مورد نیاز بدن کدام اند؟
روش های تامین روی بدن
همان‌طور که توضیح دادیم، بدن انسان روی تولید نمی‌کند. بنابراین، برای اینکه دچار عوارض مربوط به کمبود زینک در بدن نشوید، باید این ماده معدنی را از طریق رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها دریافت کنید.
منابع طبیعی زینک در مواد غذایی
بسیاری از مواد غذایی حیوانی و گیاهی به طور طبیعی سرشار از روی هستند. با مصرف چنین منابعی می‌توانید به‌راحتی میزان روی مورد نیاز بدن خود را تأمین کنید. غذاهایی که حاوی زینک هستند، عبارت‌اند از:
- صدف‌های خوراکی و خرچنگ؛
- گوشت گاو، بره و گاومیش کوهان‌دار؛
- گوشت مرغ و بوقلمون؛
- ماهی‌های فلاندر یا کفشک، ساردین، سالمون و حلوا؛
- حبوباتی مانند نخود، عدس، لوبیا سیاه و لوبیا چشم بلبلی؛
- آجیل و دانه‌های خوراکی مثل تخمه کدو تنبل، بادام هندی و شاهدانه؛
- محصولات لبنی از قبیل شیر، ماست و پنیر؛
- تخم مرغ؛
- غلات کامل مانند جو، کینوا و برنج قهوه‌ای؛
- برخی از سبزیجات مثل قارچ، کلم پیچ، نخود، مارچوبه و چغندر.
مواد غذایی حیوانی مانند گوشت و صدف خوراکی حاوی مقادیر فراوان روی به شکلی هستند که بدن به‌سادگی آن را جذب می‌کند. زینک موجود در مواد غذایی گیاهی مانند حبوبات و غلات کامل نیز به دلیل وجود سایر ترکیبات گیاهی کمتر جذب بدن می‌شوند.
بسیاری از مواد غذایی طبیعی سرشار از روی هستند اما برخی از غذاهای دیگر مانند غلات صبحانه با این ماده معدنی غنی‌سازی شده‌اند.
خرید مکمل تقویت مفاصل و استخوان جهت کاهش درد و تقویت استخوان ها و مفاصل
مصرف مکمل های حاوی روی
راه دیگری که برای دریافت زینک مورد نیاز بدن دارید، استفاده از مکمل‌های حاوی روی است. مصرف این مکمل‌ها می‌تواند روی کافی برای سلامت بدن آنها را فراهم کند اما بهترین مکمل روی چیست؟ برای پاسخ به این سؤال باید سن، جنسیت و شرایط سلامتی شما در نظر گرفته شود. بنابراین، پزشک شما بهترین کسی است که می‌تواند به این سؤال پاسخ بدهد. مکمل‌های حاوی روی انواع مختلفی دارند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- زینک گلوکونات: یکی از رایج‌ترین مکمل‌های روی است که اغلب در داروهای سرماخوردگی مانند قرص‌ها و اسپری‌های بینی یافت می‌شود.
- استات روی: این نوع مکمل نیز اغلب به داروها اضافه می‌شود تا علائم بیماری‌ها را کاهش دهد و به تسریع بهبودی افراد کمک کند.
- سولفات روی: این مکمل علاوه بر جلوگیری از کمبود روی به بهبود آکنه‌های پوستی کمک می‌کند.
- پیکولینات روی: تحقیقان نشان می‌دهند که این نوع مکمل بهتر از سایر انواع روی از جمله گلوکونات و سیترات روی جذب بدن می‌شود.
- زینک اوروتات: این نوع مکمل با ماده‌ای به نام اوروتیک اسید ترکیب می‌شود و یکی از رایج‌ترین انواع مکمل روی در بازار به شمار می‌رود.
- سیترات روی: این مکمل به‌خوبی گلوکونات روی جذب بدن می‌شود اما طعم تلخ و جذاب‌تری دارد.
دلایل مصرف مکمل روی
احتمالا از خود می‌پرسید که چه کسانی باید مکمل روی مصرف کنند؟ بیشتر مردم در رژیم غذایی خود به اندازه کافی روی دریافت می‌کنند اما کسانی که غذای کمتری می‌خورند یا جزو یکی از این گروه‌ها هستند، به مکمل‌های روی نیاز دارند:
- افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون یا کسانی که دستگاه گوار آنها جراحی شده؛
- افرادی که رژیم‌های گیاه‌خواری یا وگان دارند؛
- شیرخواران بالای ۶ ماه که شیر مادر می‌خورند؛
- افراد مبتلا به بیماری کم‌خونی داسی شکل؛
- مادران باردار یا شیرده؛
- سالمندان و افرادی که سن آنها از ۶۰ سال بیشتر است.
مزایای استفاده از مکمل زینک
فواید قرص زینک برای سلامتی بسیار است اما در میان آنها چند تاثیر قرص زینک از همه مهم‌تر هستند:
- تأمین روی کافی برای بدن؛
- مکمل تقویت سیستم ایمنی بدن؛
- کمک به تنظیم قند خون؛
- ساده‌تر کردن درمان آکنه؛
- بهبود سلامت قلب؛
- کند کردن روند بیماری تباهی لکه زرد چشمی یا دژنراسیون ماکولا؛
- مکمل تقویت حافظه؛
- کاهش احتمال ابتلا به پوکی استخوان؛
- بهبود سلامت جنسی؛
- جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن؛
- تسریع روند بهبود زخم؛
- درمان اسهال.
عوارض مصرف مکمل روی
بسیاری از مردم با شنیدن فواید مکمل زینک بلافاصله سراغ مصرف آن می‌روند اما این کار درست نیست. برای مصرف این مکمل‌ها باید شرایط شما بررسی شود و هیچ‌کس جز پزشک شما صلاحیت ارزیابی شرایط شما را ندارد. اگر مکمل‌های روی را به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک مصرف کنید، ممکن است دچار مسمومیت روی یا یکی از این عوارض شوید:
- حالت تهوع و استفراغ؛
- از دست دادن اشتها؛
- معده درد؛
- سر درد؛
- اسهال.
همچنین، مصرف بیش از اندازه روی در طول روز ممکن است شما را دچار چنین مشکلاتی کند:
- کاهش میزان مس در بدن؛
- تغییرات در عملکرد آهن خون؛
- ضعف سیستم ایمنی؛
- کاهش سطح کلسترول لیپوپروتئین مفید با چگالی بالا در بدن؛
- مشکلات ادراری.
علاوه‌براین، ممکن است مصرف مکمل‌های روی با آنتی‌بیوتیک‌ها و دیورتیک‌ها تداخل دارویی داشته باشد. در نتیجه، اگر فکر می‌کنید که دچار کمبود روی شده‌اید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید تا مواردی مانند حساسیت‌های غذایی و دارویی، کمبود مس در بدن یا تداخلات دارویی را در نظر بگیرد و نحوه مصرف مکمل روی به بهترین شکل را به شما پیشنهاد کند.
روی ماده‌ای ضروری برای سلامت بدن است اما اگر به عنوان مثال، بدن شما دچار کمبود مس باشد، مصرف بیش از اندازه زینک می‌تواند این میزان مس را کمتر کند. در نتیجه، به مشکلات و بیماری‌های بیشتری مبتلا خواهید شد.
پیشنهاد امسیگ برای خرید انواع مکمل غذایی: خرید مکمل دارویی تخصصی و تقویتی
بهترین زمان مصرف قرص زینک
بهتر است که مکمل‌های حاوی روی را حداقل ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از صرف غذا مصرف کنید. مصرف مکمل زینک در این باز‌ه‌های زمانی بیشترین تأثیر را خواهد داشت. بااین‌حال، اگر مکمل‌های حاوی زینک باعث ناراحتی معده شما می‌شوند، می توانید آن را همراه با غذا مصرف کنید. در صورتی که مکمل‌های حاوی روی را با وعده‌های غذایی مصرف می‌کنید، حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
دوز مصرف این مکمل نیز برای افراد مختلف متفاوت است. برای آگاهی از میزان مصرف مکمل حاوی زینک باید از پزشک خود سؤال کنید یا از دستورالعمل‌های برچسب این مکمل‌ها پیروی کنید. در هر صورت، مقدار مصرف مکمل روی به عواملی مانند قدرت این مکمل، تعداد دوزهای مصرفی در هر روز و زمان مجاز بین دوزها بستگی دارد. مدت زمانی که باید این مکمل‌ها را مصرف کنید نیز به مشکلات پزشکی و بیماری‌هایی که علت مصرف مکمل هستند، بستگی دارد.
علاوه‌براین، وقتی که روی با برخی از مواد غذایی ترکیب می‌شود، به‌درستی جذب بدن نخواهد شد. بنابراین، اگر مکمل حاوی روی مصرف می‌کنید، باید تا ۲ ساعت از مصرف این مواد غذایی خودداری کنید:
- سبوس گندم؛
- غذاهای حاوی فیبر؛
- غذاهای حاوی فسفر مانند شیر یا مرغ؛
- نان‌ها و غلات سبوس‌دار.
همچنین، بهتر است که مکمل‌های روی و مس، آهن یا فسفر را به صورت هم‌زمان مصرف نکنید. بهتر است که این مکمل‌ها با فاصله ۲ ساعت از یکدیگر مصرف شوند تا از فواید هر مکمل به اندازه کافی بهره ببرید.
کلام آخر
روی ماده معدنی ضروری برای سلامتی است و در رشد، تقویت سیستم ایمنی بدن، التیام زخم‌ها و سلامت پوست، مو و ناخن نقش مهمی دارد. بهتر است که زینک مورد نیاز خود را از طریق مصرف مواد غذایی تأمین کنید اما اگر بنا به شرایطی به روی بیشتر نیاز دارید، طبق نظر پزشک خود بهترین نوع مکمل روی در دوز مناسب را مصرف کنید.