آفتاب سوختگی به مشکلات پوستی ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای مدت طولانی گفته می‌شود. در این شرایط، پوست قرمز، دردناک و آسیب‌دیده است اما چگونه آثار ناشی از آفتاب سوختگی را از بین ببرریم؟ راه‌های التیام آفتاب سوختگی چیست؟ در ادامه، هرآنچه باید درباره این مشکل پوستی و راه‌های درمان و پیشگیری از آن بدانید را توضیح می‌دهیم.
دلایل آفتاب سوختگی پوست
آفتاب سوختگی به این معناست که اشعه ماوراء بنفش (UV) پوست شما را می‌سوزاند. برای فتاب سوختگی لازم نیست که حتما روز را در کنار ساحل آفتابی یا استخر روباز گذرانده باشید. برخی از افراد با انجام دادن کارهای روزمره مانند استراحت برای ناهار در بیرون از محل کار، باغبانی یا حتی قدم زدن در پارک بدون استفاده از کرم ضدآفتاب دچار آفتاب سوختگی می‌شوند.
علاوه‌براین، آفتاب سوختگی به عواملی نظیر مدت‌زمانی که زیر نور آفتاب هستید، مصرف برخی داورها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدالتهابی، شدت تابش اشعه ماوراء بنفش، نوع و رنگ پوست نیز بستگی دارد.
انواع آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی بر اساس شدت آسیب پوست به ۳ دسته کلی تقسیم می‌شود. از این میان، آفتاب سوختگی نوع سوم بسیار نادر اتفاق میفتد اما آفتاب‌سوختگی نوع اول و دوم بسیار شایع هستند.
آفتاب سوختگی خفیف
این نوع آفتاب سوختگی به لایه بیرونی پوست شما آسیب می‌زند. این مشکل پوستی طی چند روز تا ۱ هفته خودبه‌خود برطرف می‌شود. بنابراین، اصلا جای نگرانی نیست. نشانه‌های آفتاب‌سوختگی خفیف عبارت‌اند از:
- قرمزی در پوست؛
- احساس گرمی یا سفت‌شدن پوست؛
- درد یا حساس شدن پوست؛
- تورم پوست؛
- لایه‌برداری از پوست پس از چند روز.
علاوه‌براین، ممکن است دچار علائمی نظیر خستگی، تب، سردرد و حالت تهوع نیز شوید.
آفتاب سوختگی متوسط
در این شکل از آفتاب‌سوختگی، بخش میانی پوست که به آن دِرم گفته می‌شود، آسیب می‌بیند. در این حالت، تاول‌هایی روی پوست خود می‌بینید. بهبودی پوست از این نوع آفتاب‌سوختگی ممکن است هفته‌ها طول بکشد و در برخی از موارد به درمان پزشکی نیاز است. نشانه‌های آفتاب‌سوختگی متوسط عبارت‌اند از:
- پوست به‌شدت قرمز؛
- تاول؛
- تورم بیشتر پوست؛
- ظاهر پوست خیس می‌شود؛
- درد؛
- تغییر رنگ پوست محل سوختگی به سفید.
همچنین، ممکن است در صورت آفتاب‌سوختگی درجه ۲ دچار سرگیجه، خستگی شدید، تنفس سریع، تب، سردرد، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و لرز شوید.
آفتاب سوختگی شدید
این نوع آفتاب‌سوختگی نیاز به درمان اورژانسی دارد. آفتاب سوختگی شدید به تمام لایه‌های پوست از جمله لایه چربی زیر پوست آسیب جدی وارد می‌کند. همچنین، ممکن است ناقل‌های عصبی از بین بروند. بیشتر سوختگی‌های شدید ناشی از سوختگی شیمیایی یا آتش‌سوزی هستند نه قرار گرفتن در معرض نور خورشید. در سوختگی شدید پوست حالت چرمی پیدا می‌کند، بی‌حس می‌شود و رنگ آن سفید یا کدر خواهد شد. علاوه‌براین، ممکن است دچار شوک یا گرمازدگی نیز شوید.
بهترین روش های درمان آفتاب سوختگی
معمولا در فصل داغ تابستان، بیشتر افراد دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند. خوشبختانه این نوع آفتاب‌سوختگی اغلب از نوع خفیف‌تر است که به‌سادگی درمان می‌شود. برای درمان آفتاب سوختگی روش‌های خانگی و دارویی مختلفی وجود دارد.
التیام آفتاب سوختگی با آب سرد
آفتاب‌سوختگی در اصل نوعی التهاب پوستی محسوب می‌شود. یکی از روش‌های درمان خانگی آفتاب سوختگی خنک کردن ناحیه آسیب‌دیده است. برای درمان فوری این التهاب پوستی می‌توانید بلافاصله در آب بپرید. غوطه‌ور شدن در آب از تشدید آفتاب‌سوختگی جلوگیری می‌کند. البته، اگر پریدن در آب استخر را انتخاب می‌کنید، باید مراقب باشید چون آب کلردار می‌تواند پوست را بیشتر تحریک کند. همچنین، نباید یخ را به صورت مستقیم روی محل آسیب‌دیده بگذارید. هرچند ممکن است این کار درد شما را آرام کند اما در واقع یخ در مقایسه با آفتاب‌سوختگی بیشتر به پوست حساس آسیب می‌زند.
درمان آفتاب سوختگی با ژ ل آلوئه ورا
روش بعدی برای درمان خانگی آفتاب سوختگی استفاده از آلوئه‌وراست. اگر در منزل این گیاه را ندارید، می‌توانید از ژل آن استفاده کنید. ژن موجود در این گیاه قرن‌هاست که برای درمان انواع بیماری از ناراحتی معده گرفته تا عفونت کلیه به کار می‌رود. این روش التیام آفتاب سوختگی معمولا بدون نسخه پزشک هم امکان دارد.
نحوه درمان پوست آفتاب سوخته با گیاه آلوئه‌ورا به این شکل است که ابتدا یک تکه از این گیاه را جدا می‌کنید و ژل داخل آن را روی ناحیه آسیب‌دیده می‌مالید. اگر این گیاه در دسترس شما نیست می‌توانید از ژل آلوئه‌ورا که در تمام داروخانه‌ها از جمله دارولاین یافت می‌شود استفاده کنید.
بهبود آفتاب سوختگی با روغن های گیاهی
برخی از کارشناسان برای التیام آفتاب سوختگی روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل را پیشنهاد می‌دهند. این روغن‌ها را باید پس از سرد شدن پوست و رفع تاول‌ها بمالید زیرا ممکن است گرما را در پوست نگه‌دارد . علائم آفتاب‌سوختگی را شدت ببخشد.
استفاده از عسل در درمان آفتاب سوختگی
این ماده چسبناک قرن‌ها به عنوان مرهمی برای سوختگی‌های موضعی به کار می‌رفته است. برای درمان آفتاب سوختگی با عسل باید روز سوم آن را به پوست و ناحیه آسیب‌دیده بمالید. این درمان خانگی برای نوزادان کمتر از ۱ سال مناسب نیست زیرا خوردن اتفاقی عسل توسط آنها ممکن است آنها را در معرض خطر ابتلا به بوتولیسم نوزادان قرار دهد.
بهبود آفتاب سوختگی با ماست
ماست سرشار از آنزیم‌های مفید، پروبیوتیک‌ها و اسید لاکتیک است که می‌تواند پوست شما را لایه‌برداری کند و تاول‌ها را تسکین ببخشد. ماست یونانی برای این کار مناسب‌تر است زیرا طعم‌دهنده خاصی ندارد. مقدار زیادی از ماست خنک را روی محل آسیب‌دیده بمالید و اجازه بدهید تا ۱۵ دقیقه باقی بماند. سپس، آن را با آب معمولی بشویید. اگر این روش پوست شما را تسکین می‌دهد، می‌توانید هر ۲ تا ۴ ساعت یک بار آن را امتحان کنید.
چای سبز برای التیام آفتاب سوختگی
چای سبز یا بابونه هم می‌تواند به درمان آفتاب سوختگی کمک کند. چای را به صورت عادی دم کنید و اجازه بدهید تا خنک شود. وقتی خنک شد، با استفاده از پارچه‌ای تمیز آن را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید. اگر به گرده گل آلرژی دارید، نباید از این روش درمانی استفاده کنید چون ممکن است باعث واکنش آلرژیک در پوست شما شود.
استفاده از پماد برای درمان آفتاب سوختگی
بهترین درمان آفتاب سوختگی پوست استفاده از پماد هیدروکورتیزون ۱درصد است. این پماد برای رفع التهاب و درمان سریع آفتاب سوختگی پوست به کار می‌رود و می‌توانید آن را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید. پماد هیدروکورتیزون را در یخچال نگه‌داری کنید و تا ۳ روز هر روز ۳ مرتبه روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید.
رفع تیرگی پوست ناشی از آفتاب سوختگی
برای التیام آفتاب سوختگی می‌توانید از این روش‌ها استفاده کنید:
- لایه‌برداری: لایه‌برداری ملایم با استفاده از یک اسکراب خانگی یا بهداشتی می‌تواند به از بین رفتن سلول‌های مرده روی سطح پوست شما کمک کند. فقط باید مواظب باشید که بعد از لایه‌برداری زیر نور آفتاب نروید چون پوستی که لایه‌برداری شده حساس‌تر می‌شود.
- ژل آلوئه‌ورا: این ژل گیاهی هم به تسکین پوست آسیب‌دیده کمک می‌کند و هم از ترشح ملانین و افزایش رنگدانه‌های ناشی از آفتاب‌سوختگی جلوگیری می‌کند.
- محصولات روشن‌کننده پوست: بسیاری از کرم‌های روشن‌کننده پوست به تجویز پزشک نیازی ندارند. بنابراین، می‌توانید از آنها استفاده کنید. برای تهیه این کرم‌ها دقت کنید که حتما حاوی ویتامین سی، اسید گلیکولیک، یک رتینوئید مانند رتینول، ترتینوئین، ژل آداپالن یا تازاروتن، کوجیک اسید یا آزلائیک اسید باشند. این مواد می‌توانند به لایه‌برداری پوست و تحریک رشد سلول‌های جدید و در نتیجه روشن شدن پوست شما کمک کنند. برخی از این محصولات به کاهش تولید ملانین و ظهور لکه‌های تیره روی پوست کمک می‌کنند. بااین‌حال، برای استفاده از این محصولات بهداشتی باید عوارض جانبی آن را هم بدانید و درنظر بگیرید.
راهکارهای پیشگیری از آفتاب سوختگی پوست
بهترین راه برای درمان آفتاب سوختگی این است که اصلا به آن مبتلا نشوید. برای پیشگیری از این التهاب پوستی می‌توانید این روش‌ها را به کار ببرید:
- زیر نور خورشید نروید: سعی کنید تا حد امکان همیشه در سایه باشید. اگر مجبور به حضور طولانی‌مدت زیر نور آفتاب هستید، بهتر است از یک چتر آفتابی استفاده کنید.
- در آفتابی ترین بخش روز بیرون نروید: اشعه ماوراء بنفش خورشید در اواخر صبح و اوایل ظهر از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در شدیدترین حالت خود است. بنابراین، در این ساعات از منزل خارج نشوید.
- از کلاه آفتابی استفاده کنید: کلاه با لبه پهن می تواند از صورت، گوش‌ها و گردن شما در برابر نور خورشید محافظت کند.
- عینک آفتابی بزنید: عینک آفتابی از چشمان و پوشت اطراف چشم شما در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت می‌کند.
- از کرم ضدآفتاب مناسب پوست خود استفاده کنید: کرم ضدآفتاب بهترین راه برای مقابله با آفتاب سوختگی است. این کرم را باید متناسب با پوست خود انتخاب کنید. استفاده از کرم ضدآفتاب حتی در روزهای ابری نیز ضروری است. این کرم را باید حداقل هر ۲ ساعت یک بار تجدید کنید. پیش از استفاده از این کرم حتما به تاریخ انقضای آن توجه کنید.
- لباس محافظ آفتاب (UPF) بپوشید: پوشیدن لباس‌هایی که جلوی تابش نور مستقیم خورشید را می‌گیرند در کنار استفاده از کرم‌های ضدآفتاب می‌تواند از شما در برابر آفتاب سوختگی کاملا محافظت کند.
کلام آخر
برای درمان آفتاب سوختگی روش‌های دارویی و خانگی مختلفی وجود دارد. این روش‌ها بر اساس درجه آفتاب سوختگی مفید هستند. به عنوان مثال، برای سوختگی‌های خفیف می‌توانید از ژل آلوئه‌ورا استفاده کنید. برای درمان سوختگی‌های شدیدتر نیز باید به پزشک مراجعه کنید. بهتر است برای پیشگیری از این التهاب پوستی روش‌هایی مانند استفاده از کرم ضدآفتاب را به کار ببرید.