۶۰ تا ۷۰ درصد از حدود ۵۵ میلیون نفر مبتلا به زوال عقل در سراسر جهان، به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. این بیماری می‌تواند زندگی فرد را دگرگون کند و تمام دستاوردهایش در زندگی را از بین ببرد. احتمالا تابه‌حال افراد مبتلا به این بیماری را دیده‌اید یا درباره شرایط آنها چیزی شنیده‌اید اما آیا می‌دانید که ویژگی‌های اصلی بیماری آلزایمر چیست؟ آیا روشی برای تشخیص زودهنگام این بیماری وجود دارد؟ در ادامه، درباره آلزایمر، علل، نشانه‌ها، درمان و عوارض آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
تعریف بیماری آلزایمر
پیش از هر چیزی باید بدانید که آلزایمر یا فراموشی چیست. در اصطلاح پزشکی، بیماری فراموشی یا آلزایمر به وضعیتی گفته می‌شود که بر مغز تأثیر می‌گذارد. این بیماری شایع‌ترین نوع زوال عقل و نوعی بیماری پیش‌رونده است. فرد مبتلا به آلزایمر ابتدا مسائل جزئی را فراموش می‌کند و کم‌کم نمی‌تواند با دیگران مکالمه برقرار کند یا به محیط اطرافش واکنش نشان دهد.
بیماری آلزایمر بخش‌هایی از مغز را درگیر می‌کند که تفکر، حافظه و زبان را کنترل می‌کنند. بنابراین، بر توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر قابل توجهی می‌گذارد.
بیماری فراموشی یک بیماری مزمن و طولانی‌مدت است که اغلب آن را نشانه کهن‌سالی می‌دانند. برخی افراد بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به آلزایمر هستند. افرادی که بیش از ۶۵ سال سن دارند و کسانی سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند، معمولا بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. بنابراین، هر کسی که به آلزایمر مبتلا می‌شود، لزوما کهن‌سال نیست.
نکته مهم دیگری که درباره ابتلا به آلزایمر باید بدانید این است که آلزایمر برای هیچ دو فردی یکسان نیست. برخی از افراد در طولانی‌مدت با آسیب‌های شناختی خفیفی زندگی می‌کنند و در بعضی دیگر بیماری و نشانه‌های زودتر خود را نشان می‌دهند و پیشرفت می‌کنند.
دلایل ابتلا به آلزایمر
آخرین تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که علت آلزایمر تجمع غیرطبیعی پروتئین‌ها درون و اطراف سلول‌های مغز است. در واقع، یکی از مهم‌ترین این پروتئین‌ها آمیلوئید نام دارد که رسوبات آن سبب ایجاد پلاک‌هایی در اطراف سلول‌های مغز می‌شوند. پروتئین دیگری که علت آلزایمر به شمار می‌رود، تاو نام دارد. رسوبات این پروتئین نیز درون سلول‌های مغزی درهم تنیده می‌شوند. هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث شروع این فرایند می‌شود اما دانشمندان دریافته‌اند که سال‌ها پیش از پیشرفت بیماری فراموشی، علائم آن خود را نشان می‌دهند.
زمانی که سلول‌های مغز تحت تأثیر پروتئین‌ها قرار می‌گیرند، تعداد پیام‌رسان‌های شیمیایی که با نام انتقال‌دهنده‌های عصبی نیز شناخته می‌شوند، کاهش می‌یابد. این انتقال‌دهنده‌های عصبی در تبادل پیام‌ها یا سیگنال‌ها میان سلول‌های مغزی نقش دارند. در مغز کسانی که به آلزایمر مبتلا می‌شوند، میزان یک انتقال‌دهنده عصبی به نام استیل کولین از همه کمتر است.
خرید مکمل غذایی از بهترین برندها برای تمامی سنین
با گذشت زمان، کم‌کم نواحی و بخش‌های مختلف مغز کوچک می‌شوند. اولین بخش از مغز که در این فرایند کوچک می‌شود، جایی است که خاطرات ما در آن ذخیره می‌شوند.
هرچند هنوز مشخص نیست که علت آلزایمر دقیقا چیست اما دانشمندان معتقدند که عوامل مختلفی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
۱. سن و سال
سن تنها عامل مهم در ابتلا به آلزایمر به شمار می‌رود. احتمال ابتلا به آلزایمر پس از رسیدن به ۶۵ سالگی هر ۵ سال ۲ برابر می‌شود. بااین‌حال، تنها افراد مسن در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار ندارند. حدود ۱ نفر از هر ۲۰ نفر مبتلا به بیماری فراموشی کمتر از ۶۵ سال سن دارد. در این حال، به آن بیماری آلزایمر زودرس یا جوان می‌گویند و ممکن است افراد را از حدود ۴۰ سالگی درگیر کند.
۲. سابقه خانوادگی
ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید هم ممکن است در ابتلای شما به آلزایمر نقش داشته باشند. البته، دانشمندان معتقدند که این عامل تأثیرگذاری کمتری دارد. بااین‌حال، در برخی از خانواده‌ها که تعداد آنها بسیار نیست، بیماری آلزایمر در اثر به ارث بردن ژنی خاص ایجاد می‌شود و خطر انتقال بیماری در آن شرایط بیشتر است.
۳. سندروم داون
افراد مبتلا به سندروم داون هم بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارند. علت این مسئله هم این است که تغییرات ژنتیکی که باعث سندروم داون می‌شوند، می‌توانند در طول زمان، سبب ایجاد پلاک‌های آمیلوئیدی در مغز شوند. این مسئله در برخی از افراد به ابتلای به بیماری فراموشی منجر می‌شود.
۴. جراحت سر
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که کسانی که سر آنها آسیب شدیدی دیده هم در معرض خطر ابتلای به آلزایمر قرار دارند. البته، تحقیقات در این زمینه هنوز تکمیل نشده و ادامه دارد.
۵. بیماری‌های قلبی و عروقی
برخی از یافته‌های دانشمندان حاکی از این است که شرایط مربوط به سبک زندگی و مؤثر بر بیماری‌های قلبی و عروقی نیز می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. برخی از این شرایط عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن؛
- چاقی؛
- دیابت؛
- فشار خون بالا؛
- افزایش کلسترول خون.
برای کاهش وزن و لاغرتر شدن جهت کمک به پیشگیری از دیابت می توانید از قرص کاهش وزن معتبر و دارای استانداردهای پزشکی استفاده کنید.
۶. سایر علل مرتبط با آلزایمر
بر اساس آخرین تحقیقات دانشمندان، عوامل دیگری علاوه بر آنچه توضیح دادیم، در ابتلای به آلزایمر تأثیر دارند. البته، این عوامل به طور مستقیم در آلزایمر یا زوال عقل نقش ندارند. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:
- از دست دادن شنوایی؛
- افسردگی درمان‌نشده؛
- تنهایی یا انزوای اجتماعی؛
- کم‌تحرکی در زندگی.
علائم هشداردهنده آلزایمر
نشانه های آلزایمر در طی چندین سال متوالی به کندی پیشرفت می‌کنند. گاهی اوقات این علائم با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شوند و ممکن است تا سنین بالا تشخیص داده نشوند. سرعت پیشرفت بیماری فراموشی برای هر فرد متفاوت است. در برخی از مواقع، شرایط دیگر فرد بر بدتر شدن وضعیت او تأثیر می‌گذارند. این شرایط عبارت‌اند از:
- ابتلا به عفونت‌های مختلف؛
- سکته؛
- آشفتگی روانی.
علاوه‌براین، مسائل دیگری مانند مصرف برخی داروها ممکن است علائم آلزایمر را بدتر کند.
مراحل بیماری آلزایمر
هر فرد مبتلا به بیماری فراموشی که علائم او به‌سرعت بدتر می‌شوند، باید توسط پزشک معاینه شود تا بتوان بیماری او را به‌موقع کنترل کرد اما مهم‌ترین نشانه های آلزایمر چیست؟ این بیماری ۳ مرحله اصلی دارد. در هر یکی از این مراحل علائم آلزایمر متفاوت هستند.
۱. نشانه‌های مرحله اولیه
در مراحل اولیه، اصلی‌ترین علت آلزایمر ضعف حافظه است. در این شرایط، فرد مبتلا به آلزایمر چنین نشانه‌هایی دارد:
- فراموش‌کردن گفت‌وگوها یا رویدادهای اخیر؛
- قرار دادن چیزها در جای اشتباه؛
- فراموش‌کردن نام مکان‌ها و اشیاء؛
- در شرایط مختلف، کلمه مناسب را پیدا نمی‌کند؛
- پرسیدن سؤالات تکراری؛
- قضاوت ضعیف از مسائل یا به‌سختی تصمیم گرفتن؛
- انعطاف‌پذیری اندک و تردید برای امتحان کردن چیزهای جدید.
اغلب در این مرحله، فرد دچار تغییرات خلقی و مسائلی مانند اضطراب یا بی‌قراری بیشتر می‌شود و در برخی از مواقع نیز مدام سردرگم است.
برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر خرید مولتی ویتامین و مصرف صحیح آن را پیشنهاد می کنیم.
۲. علائم مرحله میانی
با پیشرفت بیماری فراموشی، مشکلات مربوط به حافظه بدتر می‌شوند. فردی که در این مرحله از آلزایمر قرار دارد، نام افرادی که می‌شناسد را به‌سختی به خاطر می‌آورد و ممکن است در تشخیص خانواده و دوستان خود دچار مشکل شود. علائمی که در این مرحله می‌بینید، عبارت‌اند از:
- افزایش سردرگمی و سرگردانی. ممکن است در این مرحله فرد مدام گم شود، سرگردان باشد، نتواند ساعتی از روز که در آن قرار گرفته را تشخیص بدهد یا رفتارهای وسواسی، تکراری یا تکانشی داشته باشد.
- هذیان، باور کردن چیزهایی که نادرست هستند یا احساس پارانوئید و بدگمانی نسبت به اعضای خانواده یا پرستاران.
- مشکلات گفتاری یا زبانی؛
- خواب آشفته؛
- تغییرات خلق‌وخو مانند نوسانات خلقی مکرر، افسردگی و احساس اضطراب، ناامیدی یا آشفتگی رو به افزایش.
- دیدن یا شنیدن چیزهایی که در واقع وجود ندارند.
در این مرحله، معمولا فرد مبتلا به آلزایمر برای انجام فعالیت‌های روزمره به کمک نیاز دارد.
۳. نشانه‌های مرحله پیشرفته
در مراحل پیشرفته بیماری فراموشی، علائم به طرز فزاینده‌ای شدت می‌یابند. این نشانه‌ها برای فرد مبتلا، پرستاران، دوستان و خانواده‌اش ناراحت‌کننده خواهند بود. ممکن است در این مرحله، توهمات و هذیان‌گویی فرد شدت و ضعف داشته باشند اما با پیشرفت بیماری این علائم نیز بدتر می‌شوند. گاهی اوقات فرد مبتلا به فراموشی نسبت به اطرافیان خود خشن، مطالبه‌گر و مشکوک می‌شود. علاوه‌براین، ممکن است این علائم را از خود نشان بدهد:
- مشکل در غذا خوردن و بلع؛
- دشواری تغییر موقعیت یا حرکت بدون کمک دیگران برای او؛
- کاهش وزن که گاهی بسیار شدید می‌شود؛
- بی‌اختیاری ادرار یا دفع ناخواسته مدفوع؛
- از دست دادن تدریجی قدرت تکلم؛
- بروز مشکلات قابل توجه در حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت.
افراد در مراحل پیشرفته بیماری آلزایمر برای غذا خوردن، حرکت و مراقبت‌های شخصی به مراقبت و کمک تمام‌وقت نیاز دارند.
بیشتر بخوانید: مکمل های ضروری برای خانم ها
نحوه تشخیص آلزایمر
اگر نگران ابتلا به آلزایمر هستید یا در برنامه‌ریزی و مدیریت مسائل شخصی مشکل دارید، بهتر است که به پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورتی که نگران شخص دیگری هستید نیز او را تشویق کنید تا از پزشک عمومی وقت بگیرد. حتی می‌توانید خودتان همراه با او بروید چون حضور یک دوست یا یکی از اعضای خانواده در این شرایط بسیار مفید است.
تشخیص دقیق و به‌موقع بیماری فراموشی امکان تنظیم، آماده‌سازی و برنامه‌ریزی امور آتی و دسترسی به درمان‌ها و حمایت‌های مورد نیاز فرد را فراهم می‌کند. در صورتی که علائم اولیه آلزایمر را مشاهده کردید، ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید.
پزشک عمومی نگرانی‌هایتان و آنچه شما یا خانواده متوجه شده‌اید را می‌پرسد. او سایر جوانب سلامتی شما را هم بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. در برخی از مواقع نیز چند آزمایش خون می‌نویسد و درباره داروهایی که مصرف می‌کنید می‌پرسد تا علت آلزایمر را کشف کند. پزشک عمومی از شما سؤالاتی هم می‌گرسد و برای بررسی عملکرد نواحی مختلف مغزتان برخی از آزمایش‌های ساده مربوط به تفکر و حافظه را انجام می‌دهد.
در مرحله بعدی، به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شوید. این پزشک متخصص ممکن است روان‌پزشکی که معمولا روان‌پزشک سالمندان نامیده می‌شود، پزشک مراقبت از سالمندان یا متخصص مغز و اعصاب باشد.
هیچ آزمایش ساده و مطمئنی برای تشخیص بیماری آلزایمر وجود ندارد. بااین‌حال، کارکنان کلینیک‌های حافظه به نگرانی‌های شما و خانواده‌تان درباره مسائل حافظه یا تفکرتان گوش می‌دهند. آنها حافظه و سایر توانایی‌های ذهنی شما را ارزیابی می‌کنند و در صورت لزوم یکی از این آزمایش‌ها را ترتیب می‌دهند:
- تست‌های توانایی ذهنی: برای ارزیابی حافظه کوتاه مدت یا بلندمدت، تمرکز و دامنه توجه، مهارت‌های زبانی و ارتباطی، آگاهی از زمان و مکان، توانایی‌های مربوط به بینایی. این آزمایش‌ها با توجه به تحصیلات و شرایط فرد انجام می‌شوند.
- سی‌تی‌اسکن: چندین عکس اشعه ایکس از مغز شما با زوایای کمی متفاوت گرفته می‌شود و از طریق رایانه در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
- اسکن ام‌آرآی: با کمک یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی از مغز شما تصاویر دقیقی گرفته می‌شود.
ممکن است چندین ماه طول بکشد تا پزشکان از طریق آزمایشات مختلف بیماری فراموشی را تشخیص بدهند.
خرید مکمل تخصصی درمانی از داروخانه آنلاین دارولاین
درمان آلزایمر
در حال حاضر، هیچ درمان مشخصی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. بااین‌حال، مصرف برخی داروها می‌تواند علائم این بیماری را به طور موقت کاهش دهد. البته، این در صورتی است که آلزایمر به‌موقع شناساسیی و درمان شود. با تشخیص یه‌موقع آلزایمر، داروهایی تجویز می‌شوند که مهم‌ترین آنها مهارکننده‌های کولین استراز برای افزایش میزان استیل کولین در مغز هستند. این ماده به سلول‌های عصبی کمک می‌کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
در مراحل اولیه تا میانی آلزایمر نیز اغلب داروهای دونپزیل، گالانتامین و ریواستیگمین تجویز می‌شوند. ممانتین نیز یک داروی مهارکننده دیگر است که برای مبتلایان به آلزایمر متوسط یا شدید تجویز می‌کنند. در مراحل بعدی که فرد مبتلا به بیماری فراموشی علائم و رفتارهای بدتری مانند افزایش تحریک‌پذیری، اضطراب یا پرخاشگری دارد، از برخی داروهای مقابله با روان‌پریشی مانند ریسپریدون یا هالوپریدول در دوز اندک استفاده می‌کنند.
در کنار درمان‌های دارویی، برخی روش‌ها نیز برای پیشگیری از آلزایمر یا کاهش علائم اولیه آلزایمر به کار می‌روند که عبارت‌اند از:
- ترک سیگار؛
- انجام حرکات ورزشی منظم؛
- تمرینات ذهنی برای فعال نگه‌داشتن مغز؛
- تغذیه سالم همراه با مصرف میوه‌ها و سبزیجات؛
- انجام فعالیت‌های اجتماعی.
تاثیرات و عوارض آلزایمر
آلزایمر می‌تواند زندگی فرد را مختل کند. با بدتر شدن این بیماری، فرد حافظه خود را از دست می‌دهد و سایر مشکلات شناختی برایش به وجود می‌آیند. در این شرایط، او:
- مدام سرگردان است؛
- نمی‌تواند به امور مالی خود رسیدگی کند؛
- پرداخت قبوض و بدهی‌هایش دشوار می‌شود؛
- سؤالات طولانی تکراری می‌پرسد؛
- از انجام دادن کارهای عادی روزمره ناتوان است؛
- شخصیت او تغییر می‌کند.
بیماری آلزایمر در مراحل پیشرفته‌تر توانایی تکلم فرد را می‌گیرد. همچنین، او در تشخیص اطرافیان خود با مشکل روبه‌رو می‌شود. در نهایت، فرد مبتلا به آلزایمر در نزدیکی پایان عمر، بیشتر یا تمام اوقات خود را در رخت‌خواب می‌گذراند چون بدنش از کار میفتد.
مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر
در حال حاضر، بسیاری از افراد آلزایمری در خانه توسط اعضای خانواده مراقبت می‌شوند. این پرستاری و مراقبت می‌تواند برای مراقب و شخص مبتلا به آلزایمر تأثیرات مثبتی داشته باشد. مراقبت از فرد مبتلا به بیماری فراموشی سبب افزایش میزان رضایت شخصی مراقبان می‌شود و در نهایت، به توسعه مهارت‌های جدید و بهبود روابط خانوادگی می‌انجامد.
اگرچه بسیاری از مردم با کمال میل از عزیزان و دوستان خود مراقبت می‌کنند، مراقبت از فرد مبتلا به بیماری آلزایمر در خانه کار ساده‌ای نیست. ممکن است گاهی اوقات این کار طاقت‌فرسا شود. هر روز چالش‌های جدیدی برایتان پیش می‌آیند چون باید با نشانه های آلزایمر که تغییر می‌کنند، کنار بیایید. با بدتر شدن این بیماری، افراد مبتلا به بیماری فراموشی به مراقبت‌های ویژه بیشتری نیاز پیدا می‌کنند.