دست‌ها یکی از کاربردی‌ترین اعضای بدن هستند که بیشترین کارها را در طول روز با آنها انجام می‌دهیم. فعالیت بیش از حد روزانه و در ارتباط بودن آنها با مواد مختلف و موقعیت‌های سخت موجب می‌شود که دست‌ها آسیب‌پذیر هم باشند. بسیاری از این آسیب‌ها با مراقبت و درمان‌های سطحی برطرف می‌شود. یکی از پرتکرارترین موارد این آسیب‌ها خشکی پوست دست ها است. اتفاقی که بنا به دلایل مختلف ممکن است رخ بدهد. از دست دادن رطوبت بدن و پوست مهم‌ترین دلیل آن است اما گاهی استفاده از شوینده‌های نامناسب، کار با مواد شیمیایی خطرناک و یا قرار گرفتن در مسیر باد و جریان هوا هم می‌تواند منجر به خشکی شدید پوست دست شود. مثل هر عارضه بدنی دیگری خشکی پوست دست را هم باید جدی گرفت و برای آن ابتدا علت یابی و سپس درمان پیدا کرد. بهترین درمان‌ها در این زمینه را می‌توانید به کمک متخصصان پوست بیابید اما گاهی مطالعه درباره علل رخ دادن این پدیده هم می‌تواند موثر باشد. ما در این مقاله مروری داریم بر خشکی پوست دست، علل رخ دادن آن و بهترین‌درمان‌هایی که می‌تواند داشته باشد.
به طور قطع می‌توان گفت که تاثیرات محیطی مهم‌ترین عامل ایجاد خشکی پوست دست‌ها هستند. مواردی چون شست‌وشوی مدام دست‌ها، زندگی در مناطق گرم و خشک با دمای بالا و هوای نامناسب برای پوست که منجر به از دست رفتن زیاد رطوبت بدن می‌شود، سرمای شدید و کمبود ویتامین دی از دیگر عواملی محیطی است که می‌تواند روی کیفیت پوست دست اثر بگذارد و منجر به خشک شدن آن شود. به طور خلاصه می‌توان گفت نوشیدن آب زیاد، استفاده از کرم‌های مرطوب کننده و آبرسانها و کمک‌های دارویی را می‌توان در صف مهم‌ترین روش‌های درمانی برای خشکی پوست دست قرار داد. به جز این‌ها از آنجایی که عوامل محیطی دلیلی بر خشکی پوست دست عنوان می‌شوند می‌توان با استفاده از پوشش‌هایی برای پوست دست‌ها آنها را در برابر کیفیت‌هوا و تغییرات دمایی هم محافظ کرد و مانع از خشکی پوست دست شد. استفاده از چنین پوشش‌هایی در زمان کار کردن با دست‌ها به ویژه زمانی که پای برخی مواد دیگر در میان است هم به شدت توصیه می‌شود.
همچنین. چندین درمان خانگی وجود دارد که می‌تواند به درمان خشکی پوست کمک کند. از جمله استفاده از روغن تخمه آفتابگردان و بلغور جو دوسر.
علائم خشکی پوست دست
خشکی پوست دست از جمله عارضه‌های بدنی است که تشخیص و اطلاع از آن به سرعت و راحتی میسر می‌شود. ما بیشتر چیزها را با دست‌مان لمس می‌کنیم و به کمک همین حس لامسه است که می‌فهمیم کیفیت اشیاء چگونه است. برای همین هم چندان سخت نیست که از کیفیت پوست دست خودمان خبردار شویم و زبری و رطوبت آن یا خشکی و نرمی‌اش را درک کنیم.
علائم خشکی پوست شامل زبری، خارش، پوسته پوسته شدن، لایه برداری و ترک خوردن است. در چنین وضعیتی پوست شدیداً خشک می‌شود که این مسُله ممکن است منجر به ایجاد برجستگی‌های کوچکی شبیه جوش روی پوست شود. گاهی ممکن است افراد این جوش‌های ریز را جدی نگیرند اما اگر این جوش‌ها با حس خشکی و از دست دادن رطوبت پوست همراه باشد حتما باید به فکر درمانی برای ان باشید. به ویژه اینکه گاهی بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است موجب خشکی پوست دست شود. برای همین حتما لازم برای حفظ و اطمینان از سلامتی‌تان در صورت مشاهده این علائم با پزشکان معتمد مشورت کنید.
گاهی در اثر این عارضه ممکن است بخش‌هایی از پوست دست متورم شود یا رنگی متفاوت به خود بگیرد. اگر در مورد خشکی و ترک خوردگی پوست دست و علت آن شک دارید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
دلایل خشکی پوست دست
همانطور که اشاره شد خشکی پوست دست‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اگرچه بیشتر عوامل عواملی محیطی هستند که بر کیفیت پوست دست‌ها اثر می‌گذارند. خشکی پوست دست‌ها می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله شرایط محیطی، شست‌وشوی مکرر دست‌ها، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و برخی شرایط ژنتیکی باشد.
برخی از شایع‌ترین علل خشکی پوست دست عبارتند از:
- هوای سرد یا خشک
- آسیب‌های نور خورشید
- شوینده‌های نامناسب
- حمام کردن بیش از حد
- شستن بیش از حد دست‌ها
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- برخی بیماری‌ها مانند اگزما، پسوریازیس، دیابت و لوپوس
برای جلوگیری از خشکی دست، توصیه می‌شود از قرار گرفتن در معرض مواد محرک مانند آب گرم، هوای سرد و مواد شیمیایی خودداری کنید و در صورت امکان از دستکش استفاده کنید.
خشکی و اگزما پوست دست نشانه کمبود چه ویتامینی است؟
خشکی و اگزمای پوست دست می‌تواند متاثر از کمبود برخی مواد معدنی و ویتامین‌ها در رژیم غذایی افراد باشد. افرادی که به دنبال درمان اگزما پوست دست هستند می‌توانند با اضافه کردن این ویتامین‌ها به رژیم غذایی‌شان جلوی خشکی پوست دست را بگیرند.
کمبود ویتامین B و ویتامین E باعث خشکی در پوست می‌شود. از این رو تأمین این دو ماده از طریق رژیم غذایی بسیار حائز اهمیت است. برای اطلاع بهتر از ویتامین‌های لازم برای حفظ رطوبت پوست می‌توانید با یک متخصص تغذیه مشورت گرفته و در برنامه غذایی‌تان مقدار قابل قبولی از ویتامین B و ویتامین E را بگنجانید.
روش های درمان خشکی پوست دست
خشکی پوست دست از آن دست عارضه‌هایی است که درمان دارد و به راحتی و سرعت هم اثر خود را نشان می‌دهد. به جز موارد خاص که ممکن است بیمار‌های نادری پدید بیایند سایر مواردی که منتهی به این بیماری می‌شود را می‌توان با رژیم غذایی و برخی داروها درمان کرد.
درمان خانگی خشک شدن پوست دست
یکی از بهترین روش‌های درمان خانگی خشکی پوست دست استفاده از خوردنی‌های سالم و مناسب این منظور است. مصرف غذاهای سرشار از ویتامین‌های A، C، D و E و همچنین غذاهایی که منابع خوبی از روی و سلنیوم دارند ممکن است به پیشگیری یا بهبود خشکی پوست کمک کند. امگا 3، آنتی اکسیدان‌ها، چای سبز و زردچوبه نیز فوایدی برای پوست دارند. با این حال، مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها ممکن است به خشکی پوست کمک کند. به عنوان مثال، داشتن یک رژیم غذایی سرشار از کافئین و نمک بیش از حد می‌تواند رطوبت را از بدن خارج کند و به خشکی پوست منجر شود.
درمان خشکی دست با دارو (کرم و پماد)
بهترین راهی که برای درمان خشکی دست پیشنهاد می‌شود تجویزهای دارویی در این مسیر است. برای این کار حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید و مطابق با ویژگی‌های پوست‌تان و همچنین وضعیت آن دارو دریافت کنید. اغلب افراد به صورت سنتی از وازلین برای چرب کردن پوست خشک دست استفاده می‌کنند. وازلین یک کرم مرسوم برای تامین میزان چربی پوست است. اما به جز آن دنیای داروهای پوستی تنوع فراوانی دارد. انواع کرم‌های مرطوب کننده و آبرسانها در این مسیر می‌توانند کیفیت پوست شما را بهتر کنند. اما به دلیل تنوع بالای محصولات در این عرصه بهتر است حتما با مشورت متخصص پوست از آنها استفاده کنید.
درمان اگزما پوست دست از نظر طب سنتی
طب سنتی هم درمان‌های ویژه‌ای برای درمان خشکی پوست دست دارد. بسیاری از این درمان‌ها ریشه گیاهی دارند. برای نمونه آلوئه‌ورا یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در درمان‌های سنتی برای این منظور توصیه می‌شود. این گیاه یک آبرسان فوق‌العاده است و در بیشتر توصیه‌های پوستی نامش در میان است. همچنین در صنعت داروسازی هم پماد و کرم‌های زیادی بر پایه آن ساخته می‌شود. از دیگر مواردی که در طب سنتی توصیه می‌شود ترکیباتی نظیر جوی دوسر، شیر، عسل و روغن‌های گیاهی برای تامین سلامتی پوست است.
درمان های کلینیکی برای خشکی پوست دست
احتمالا همه شما یک یا چند بار عارضه خشکی پوست دست را تجربه کرده‌اید. این اتفاقی تکراری است و بسیار زیاد رخ می‌دهد. اما رخ دادن متداول آن به هیچ وجه به معنی نادیده گرفتن آن نیست. بهترین کار در مواجهه با این عارضه مراجعه به پزشک است. پزشک متخصص به ویژه پزشکان پوست می‌توانند معتمدترین مشاوران شما در این مسیر باشند. مراجعه به پزشک اغلب با توصیه‌های دارویی و رژیم غذایی همراه است و کار به درمان‌های ویژه در مطب یا بیمارستان نمی‌کشد.
چگونه از خشکی پوست دست جلوگیری کنیم؟
با انجام برخی اقدامات ساده برای حفظ رطوبت و سلامت پوست می‌توان از خشکی پوست جلوگیری کرد. چند نکته برای جلوگیری از خشکی پوست:
زمان دوش گرفتن را محدود کنید: دوش‌های طولانی با آب داغ می‌توانند چربی طبیعی پوست را از بین ببرند و منجر به خشکی پوست شوند. زمان دوش گرفتن خود را به 5 تا 10 دقیقه محدود کنید و به جای آب گرم از آب ولرم استفاده کنید.
از شوینده‌های ملایم استفاده کنید: از شوینده‌های ملایم و بدون عطر که روی پوست ملایم هستند استفاده کنید. همچنین از استفاده از صابون‌های تند که می‌توانند چربی طبیعی پوست را از بین ببرند، خودداری کنید.
مرطوب کردن: بلافاصله پس از دوش گرفتن یا شستن دست‌ها از مرطوب‌کننده استفاده کنید. یک مرطوب کننده غلیظ بر پایه کرم که حاوی موادی مانند سرامید، گلیسیرین و اسید هیالورونیک است مناسب به نظر می‌رسد.
از دستگاه بخور استفاده کنید: از یک مرطوب کننده در خانه خود برای افزایش رطوبت هوا استفاده کنید، به خصوص در ماه‌های زمستان که هوا خشک است.
دستکش بپوشید: هنگام انجام کارهای خانه یا زمانی که در معرض مواد شیمیایی شدید قرار می گیرید از دستکش استفاده کنید تا از خشک شدن دست ها محافظت کنید.
هیدراته بمانید: مقدار زیادی آب بنوشید تا بدن خود را هیدراته نگه دارید، که می‌تواند به هیدراته نگه‌داشتن پوست شما نیز کمک کند.
از پوست خود در برابر نور خورشید محافظت کنید: برای محافظت از پوست در برابر اثرات مضر آفتاب از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید: خوردن یک رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های سالم می‌تواند به حفظ سلامت و آبرسانی پوست شما کمک کند.
تغییر رژیم غذایی
در حالی که نوشیدن مقدار زیادی آب یکی از راه‌های هیدراته نگه داشتن بدن است و می‌تواند تلاشی برای جلوگیری از خشکی پوست دست باشد، خوردن برخی غذاها نیز می‌تواند از جنبه‌هایی برای پوست شما مفید باشد. در اینجا به برخی مواد غذایی اشاره می‌کنیم که می‌تواند با آبرسانی به جلوگیری از خشکی پوست دست کمک کند:
- هندوانه: هندوانه میوه ای با محتوای آب بالا (بیش از 90 درصد) است و حاوی مواد معدنی و فیتوکمیکال‌هایی مانند لیکوپن، ویتامین C و بتاکاروتن است که همگی می‌توانند سلامت پوست را بالا ببرند.
- سیب زمینی شیرین: سیب زمینی شیرین سرشار از ویتامین‌های A و C است که می‌تواند از پوست شما در برابر آسیب‌های نور خورشید محافظت کند و از خشک شدن بیش از حد آن جلوگیری کند.
- ماهی‌های چرب: ماهی سالمون منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا 3 است که می‌تواند مقاومت پوست در برابر خشکی را بالا ببرد.
- آجیل و دانه‌ها: گردو و بذر کتان غنی از اسیدهای چرب و امگا 3 هستند. از سوی دیگر بادام، دانه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان حاوی ویتامین E هستند. هر دو دسته این خوردنی‌ها می‌تواند به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های نور خورشید و کاهش التهاب آن کمک کنند.
- مرکبات: پرتقال، لیمو، لیموترش، گریپ فروت و نارنگی سرشار از ویتامین C هستند که می‌تواند ایمنی و همچنین تولید کلاژن را تقویت کند.
- ماست: ماست منبع خوبی برای دریافت مایعات است و می‌تواند به هیدراته نگه داشتن پوست شما کمک کند.
مصرف مکمل های مورد نیاز بدن
همانطور که در بالا اشاره کردیم کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند به خشکی پوست دست منجر شود. برای همین استفاده از مکمل‌های ویتامین B و ویتامین E می‌تواند به بهبود کیفیت چربی و رطوبت پوست شما کمک کند.
قطع داروهای مضر
گاهی برخی داروها می‌توانند چربی پوست را از بین ببرند. برای همین در صورت مواجهه با خشکی پوست و مراجعه به پزشک لازم است او را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید و با مشورت و توصیه پزشک داروهای مضر را قطع کنید.
کاهش استرس
استرس هم از جمله مواردی است که می‌تواند منجر به خشکی پوست دست شما شود. برای همین توصیه می‌شود با کاهش استرس سلامت خود را در همه زمینه‌ها از جمله سلامت پوست حفظ کنید.
عدم مصرف مواد و شوینده های شیمیایی
شوینده‌ها شیمیایی از جمله مواردی هستند که کیفیت پوست شما را تهدید می‌کنند. برای همین توصیه می‌شود یا از مصرف آنها خودداری کنید و یا اینکه با دستکش این موارد را مصرف کنید.
کلام آخر
احتمال اینکه شما هم به خشکی پوست دست مبتلا شوید بسیار زیاد است. بهترین کار در این مسیر مراجعه به پزشک و دریافت خدمات پزشکی و همچنین تهیه داروهای لازم در این زمینه‌ها است. شما می‌توانید انواع کرم‌ها، آبرسانها، داروها و مکمل‌ها را از داروخانه‌های معتبر تهیه کنید.