همه‌ی ما در این فصل از سال گلو درد را تجربه کرده‌ایم. احتمالاً گلوی شما هم احساس خراشیده شدن کرده و حتی ممکن است هنگام قورت دادن آب دهان درد بگیرد. برای درمان سریع گلو درد چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ و چه زمانی نشانه عفونت جدی‌تر است؟ بیشتر گلو دردها در اثر عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‌شوند. اصطلاح پزشکی برای گلودرد «فارنژیت» است. معمولاً گلو درد در بزرگسالان بدون عارضه و به خودی خود برطرف می‌شود، اگرچه دانستن زمان مراجعه به پزشک بسیار مهم است. حتی اگر گلو درد شما به اندازه کافی برای مراجعه به پزشک جدی نباشد، باز هم دردناک بوده و ممکن است مانع از خواب راحت شما شود. درمان‌های خانگی جزء مهمی از درمان گلو درد را در بر می‌گیرند. به طور کلی، راه‌های درمان سریع گلو درد که در ادامه آنها را می‌خوانید در کاهش گلو درد خفیف یا معمولی به کار شما می‌آیند. اگر گلو درد شدید داشته باشید، به‌ویژه اگر هر لحظه بدتر می‌شود یا چندین روز طول کشیده است، بهتر است با یک پزشک قرار ملاقات بگذارید و در مورد علائم و درمان با او مشورت کنید.

دلایل اصلی بروز گلو درد چیست؟

برای رفع گلو درد ابتدا باید دلیل ایجاد آن را بدانید. ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند باعث بیشتر گلو دردها نیز هستند. در برخی از موارد، عفونت‌های باکتریایی نیز باعث گلو درد می‌شوند.

عفونت‌های ویروسی

بیماری‌های ویروسی که باعث گلو درد می‌شوند عبارت‌اند از:

سرماخوردگی
آنفولانزا
بیماری بوسه (مونونوکلئوز)
سرخک
آبله مرغان
بیماری کروناویروس (COVID-19)
خروسک، یک بیماری رایج دوران کودکی که با سرفه‌های شدید مشخص می‌شود

عفونت‌های باکتریایی

بسیاری از عفونت‌های باکتریایی نیز ممکن است باعث ایجاد گلو درد شوند. شایع‌ترین آنها استرپتوکوک پیوژنز (استرپتوکوک گروه A) است که باعث گلو درد استرپتوکوکی می‌شود.

علل دیگر

سایر علل گلو درد عبارت‌اند از:

آلرژی: آلرژی به پوست حیوانات خانگی، کپک‌ها، گرد و غبار و گرده گل می‌تواند باعث گلو درد شود. این مشکل ممکن است با آبریزش بینی پیچیده‌تر شود که گلو را تحریک و ملتهب می‌کند.
خشکی: هوای خشک داخل خانه باعث می‌شود گلوی شما خشک و خراشیده شود. تنفس از طریق دهان (اغلب به دلیل گرفتگی مزمن بینی) نیز ممکن است باعث خشکی و درد گلو شود.
محرک‌های بیرونی: آلودگی هوای بیرون و آلودگی محیط داخلی مانند دود تنباکو یا مواد شیمیایی ممکن است باعث گلو درد مزمن شود. جویدن تنباکو، نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تند نیز می‌تواند گلوی شما را تحریک کند.
فشار عضلانی: با فریاد زدن، صحبت کردن با صدای بلند یا صحبت کردن برای مدت طولانی بدون استراحت، ماهیچه‌های گلو تحت فشار قرار می‌گیرند.
بیماری ریفلاکس معده (GERD): اختلالی در سیستم گوارشی است که در آن اسیدهای معده در لوله غذا (مری) برگشت می‌کنند.
عفونت HIV: گلو درد و سایر علائم شبه آنفولانزا گاهی در اوایل آلوده شدن فرد به HIV ظاهر می‌شوند. همچنین، فردی که HIV مثبت است ممکن است به دلیل عفونت قارچی به نام برفک دهان یا به دلیل عفونت ویروسی به نام سیتومگالوویروس (CMV)، گلو درد مزمن یا عود کننده داشته باشد که این پدیده ممکن است در افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی، جدی باشد.
تومورها: تومورهای سرطانی گلو، زبان یا حنجره می‌توانند باعث گلو درد شوند. البته سایر علائم این تومورها شامل گرفتگی صدا، مشکل در بلع، تنفس پر سر و صدا، وجود توده در گردن و وجود خون در بزاق یا خلط است.

علائم گلودرد

علائم گلو درد بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد یا احساس خارش در گلو
دردی که با بلع یا صحبت کردن بدتر می‌شود
مشکل در بلع
وجود غدد دردناک و متورم در گردن یا فک
تورم و قرمزی لوزه‌ها
وجود لکه‌های سفید یا چرک روی لوزه‌ها
خش‌دار شدن یا خفه بودن صدا

راه‌های درمان سریع گلو درد در خانه

مسکن‌ها، داروهای بی‌حس‌کننده، آرام‌بخش‌ها و آنتی هیستامین‌ها از بهترین داروها برای رفع گلو درد محسوب می‌شوند اما برخی از افراد باور دارند که این داروهای OTC (داروهای بدون نیاز به نسخه) انتخاب مناسبی برای آنها نیستند. اگر شما هم چنین احساسی دارید، چندین درمان دیگر به عنوان درمان سریع گلو درد را می‌توانید امتحان کنید. برخی از راه‌های غیر دارویی درمان سریع گلو درد خانگی را در ادامه می‌خوانید.

۱. دمنوش‌های گیاهی

در گرما، طعم و عطر دمنوش‌های گیاهی عاملی تسکین‌دهنده برای گلو درد وجود دارد. نوشیدن مایعات گلوی شما را مرطوب نگه می‌دارد و خطر کم آبی را در بدن کاهش می‌دهد اما چه نوع دمنوش گیاهی برای گلو درد بهتر است؟ انواع زیادی از دمنوش‌ها باعث تسکین و آرامش گلو می‌شود. شما می‌توانید یکی از گزینه‌های زیر را به عنوان دمنوش برای رفع گلو درد امتحان کنید.

دمنوش شیرین بیان

دمنوش شیرین بیان (یا به عبارت درست‌تر ریشه‌ی شیرین بیان) خواص ضد ویروسی و ضد میکروبی دارد که می‌تواند با بیماری‌هایی که باعث گلودرد می‌شوند مبارزه کند. این دمنوش یک نوشیدنی فوق‌العاده شیرین است که به دلیل خواص دارویی و همچنین طعم گوارایش از آن لذت خواهید برد. می‌توانید یک فنجان از آن را دم کنید و بنوشید یا آن را غرغره کنید. برای غرغره کردن دمنوش شیرین بیان، یک فنجان از این دمنوش را طبق دستورالعمل روی بسته آماده کنید و اجازه دهید تا در دمای مناسبی خنک شود. سپس چند ثانیه آن را غرغره کنید.

مصرف شیرین بیان در مقادیر زیاد، به خصوص اگر بیماری زمینه‌ای خاصی داشته باشید خطرناک است. بنابراین از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید.

دمنوش بابونه

دمنوش بابونه یکی از محبوب‌ترین‌ها در میان بسیاری از دوستداران دمنوش است. بابونه نه تنها یکی از در دسترس‌ترین دمنوش‌های گیاهی است، بلکه یکی از قدیمی‌ترین داروهای گیاهی شناخته شده نیز به شمار می‌رود.

بسیاری از مطالعات، فواید گیاه بابونه را برای درمان انواع بیماری‌ها بررسی کرده‌اند. به گفته برخی از محققان، دمنوش بابونه به روان کردن گلو کمک می‌کند که برای جلوگیری از گرفتگی صدا و درمان فوری گلو درد مفید است. دمنوش بابونه خواص ضد التهابی برای کاهش تورم و قرمزی دارد. بابونه دارای خواص آنتی اکسیدانی هم هست که برای ترمیم و سلامت بافت مفید است. اثر ضد اسپاسم بابونه نیز سرفه را کاهش می‌دهد.

اگر گلو درد شما ناشی از سرماخوردگی است، بابونه برخی دیگر از علائم سرماخوردگی شما را نیز تسکین می‌دهد. حتی اگر به هر دلیلی مایل به نوشیدن آن نیستید، بخور بخار بابونه نیز فواید خاص خود را دارد.

چای زردچوبه

زردچوبه عضوی از خانواده‌ی زنجبیل است. این گیاه اغلب به عنوان ادویه فروخته می‌شود. به این صورت که خشک و به پودر زرد روشن تبدیل می‌شود. همچنین می‌توانید آن را به صورت چای تهیه کرده و بنوشید. به دنبال چای کیسه‌ای زردچوبه باشید یا زردچوبه آسیاب شده را به آب در حال جوش اضافه کنید، آن را برای چند دقیقه بجوشانید و در یک فنجان صاف کنید. می‌توانید برای شیرین شدن به آن عسل اضافه کنید.

بر اساس تحقیقات دانشمندان زردچوبه خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد عفونی‌کننده‌ی قوی دارد و به تسکین درد یا سوزش گلو کمک می‌کند.

چای سبز

چای سبز منبع غنی آنتی اکسیدان است. همچنین خواص ضد التهابی طبیعی دارد. برخی بر این باورند که غرغره کردن چای سبز می‌تواند به تسکین گلودرد کمک کند. غرغره چای سبز در رفع گلو درد در بیماران بعد از عمل بسیار مؤثر است. چای سبز فواید متعدد دیگری برای سلامتی هم دارد و عملکرد کلی بدن و روند درمان بیماری‌ها را بهبود می‌بخشد.

دمنوش نعناع

منتول یکی از مواد اصلی دمنوش نعناع است. این ماده خواص ضد التهابی دارد که می‌تواند تورم ناشی از گلو درد را کاهش دهد. منتول ماده‌ای ضد احتقان است و همچنین بی‌حسی ملایمی ایجاد می‌کند که می‌تواند ناراحتی ناشی از گلو درد را کاهش دهد.

چای ماسالا

چای ماسالا ترکیبی لذت‌بخش از چای سیاه و ادویه‌ها (دارچین، هل، زنجبیل و میخک) و یک نوشیدنی آرام‌بخش برای گلودرد است.

چای ماسالا ترکیبی از فواید چای سیاه، زنجبیل، دارچین و میخک دارد و چندین منبع غنی از آنتی اکسیدان‌ها را برای بدن فراهم می‌کند. همچنین خواص ضد التهابی دارچین و میخک حساسیت گلو را کاهش می‌دهد.

دمنوش به لیمو

لیمو سرشار از ویتامین C است که به سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. برای رفع گلو درد، می‌توانید مقداری عسل به آبلیمو اضافه کنید.

۲. قرص مکیدنی

قرص‌های مکیدنی داروهایی جامد هستند که به آرامی در دهان حل یا تجزیه می‌شوند. این قرص‌ها از یک یا چند ماده فعال تشکیل می‌شوند و با طعم‌دهنده‌ها شیرین می‌شوند تا طعم دلپذیری داشته باشند.

بسیاری از مواد فعال به این قرص‌ها افزوده می‌شود که از آن جمله می‌توان به ضد عفونی‌کننده‌ها، مسکن‌ها روغن منتول و اکالیپتوس، داروهای سرکوب‌کننده سرفه مانند دکسترومتورفان و ترکیبات تسکین‌دهنده اشاره کرد. قرص‌های سرفه و قرص‌های گلودرد تقریباً یکسان هستند اما ممکن است حاوی نسبت‌های متفاوتی از این مواد باشند.

تبلیغات برندهای مختلف قرص‌های مکیدنی، انتخاب را برای مصرف‌کنندگان دشوار می‌سازد. در حال حاضر مارک‌هایی از این قرص‌ها با ترکیبات سه‌گانه که درمان فوری گلو درد را با بی‌حسی (برای تسکین درد)، ضد عفونی‌کننده (برای از بین بردن میکروب‌ها) و ضد التهاب (برای کاهش قرمزی) ارائه می‌دهند، در بازار وجود دارد. دو نمونه از این قرص‌های مکیدنی برای درمان سریع گلو درد را در ادامه می‌خوانید.

قرص مکیدنی لیکوفار (Licofar)

قرص مکیدنی لیکوفار که می‌تواند برای درمان سریع گلو درد استفاده شود، حاوی عصاره خشک شیرین بیان، اسانس اکالیپتوس و عصاره‌ی فلفل دلمه‌ای است.

برخی اثرات مثبت شیرین بیان اثر ضد باکتری، اثرات ضد ویروسی در برابر برخی ویروس‌ها، عمل ضد التهابی و عمل به عنوان یک آنتی اکسیدان هستند.

اسانس اکالیپتوس نیز چندین اثر دارویی مفید مانند سمیت در برابر انواع باکتری‌ها و قارچ‌ها، اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی، بهبود سرفه در اختلالات تنفسی با تسکین عضلات مجاری تنفسی و کمک به ترشحات مخاطی دارد.

همچنین غیرعملکردی شدن رشته‌های عصبی انتقال‌دهنده‌ی درد، خواص ضد التهابی و فعالیت‌های آنتی اکسیدانی تنها تعدادی از فعالیت‌های بیولوژیکی قابل توجه فلفل دلمه‌ای هستند.

قرص مکیدنی لیکوفار کاملاً طبیعی و دارای قیمت مناسبی است.

قرص مکیدنی آلتادین دینه (Dineh Althadin)

این قرص عصاره‌ی نعناع، ختمی و شیرین بیان دارد که انتخاب محبوبی برای درمان فوری گلو درد به شمار می‌رود.

۳. بخور آب گرم

بخور آب گرم گلودرد را تسکین می‌دهد. این کار روشی قدیمی برای کاهش درد و تورم ناشی از التهاب بافت‌های گلو است. بخور آب گرم را می‌توان هم با استفاده از دستگاه‌های بخور و هم کاسه‌ای آب جوش انجام داد. حتی می‌توان به آب جوش ماده‌ای مانند اکالیپتوس اضافه کرد که خواص بهتری برای گلو درد دارد.

۴. نوشیدن مایعات به ویژه مایعات گرم

نوشیدن زیاد مایعات بخش مهمی از درمان سریع گلو درد است. اگر بدن شما کم آب باشد، نمی‌تواند بزاق و مخاط کافی تولید کند تا گلو را به طور طبیعی روان نگه دارد. این امر باعث بدتر شدن تورم، التهاب و در نتیجه گلو درد می‌شود.

آب انتخاب خوبی است. هر چند همان‌طور که قبلاً گفته شد، دمنوش‌های گیاهی نیز دشمن گلو درد هستند! یک سوپ گرم یا چای ولرم نیز به رفع گلو درد کمک می‌کند. هرچند توجه کنید که چای یا سوپ خیلی داغ ممکن است گلوی حساس شما را بسوزاند و مشکل را بدتر کند. از نوشیدن کافئین نیز خودداری کنید زیرا ممکن است گلوی شما را بیشتر خشک کند.

۵. غرغره کردن آب نمک

غرغره آب نمک از دیرباز به عنوان درمانی برای گلودرد استفاده می‌شود. چگونگی تأثیر آب شور در تسکین درد هنوز به طور دقیق شناخته نشده است. برای غرغره کردن آب نمک در دهان، یک چهارم تا نصف قاشق چای خوری (۱.۵ تا ۳ گرم) نمک را در هر ۱ فنجان (۲۵۰ میلی‌لیتر) آب گرم مخلوط کنید.

۶. اسپری‌های گلو درد

اسپری‌های حاوی بی‌حس‌کننده‌های موضعی مانند بنزوکائین و فنل برای درمان گلودرد در دسترس هستند. البته، قرص‌های مکیدنی (که قبلاً به آن اشاره کردیم) در درمان سریع گلو درد خانگی مؤثرتر از اسپری‌ها عمل می‌کنند.

۷. عسل

عسل حل شده در چای یا مصرف آن به تنهایی یک درمان رایج برای گلو درد است. بر اساس یک بررسی تحقیقاتی در سال ۲۰۲۱، عسل به اندازه دکسترومتورفان (که یک داروی سرکوب‌کننده‌ی سرفه است) در رفع سرفه‌ی کودکان موثر است. همچنین عسل نسبت به سایر درمان‌ها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و آنتی هیستامین دیفن هیدرامین در تسکین علائم گلو درد موثرتر است.

۸. شنبلیله

گیاه شنبلیله به اشکال مختلفی موجود است. می‌توانید دانه شنبلیله بخورید، روغن شنبلیله را به پوست بمالید یا چای شنبلیله بنوشید. دمنوش شنبلیله یک درمان رایج برای گلو درد است.

البته زنان باردار باید از مصرف مقادیر زیاد شنبلیله اجتناب کنند. کودکان نیز نباید از آن به عنوان مکمل استفاده کنند.

بهترین راه درمان سریع گلو درد

نکات مهم در مراقبت از خود در زمان گلو درد

برای درمان سریع گلو درد باید به نکاتی هم توجه کنید که در ادامه آنها را می‌خوانید.

۱. پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های تحریک کننده

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها علائم گلودرد را تشدید می‌کنند. این غذاها معمولاً در هنگام پایین رفتن از گلو ایجاد درد می‌کنند. غذاهای تند، اسیدی یا حاوی لبنیات بیش از حد از این دسته هستند.

غذاهای ترد، خشک و سفت

هنگامی که گلودرد دارید، بهتر است از مصرف این غذاها خودداری کنید زیرا بلعیدن آنها سخت و دردناک است. این دسته شامل غذاهایی مانند چیپس، کرانچی، چوب شور، آجیل، غلات سرد و خشک و سبزیجات خام می‌شود.

میوه‌ها و آب‌میوه‌های اسیدی

غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی می‌توانند گلو درد را تحریک کنند و احساس سوزش را در هنگام گلو بدتر کنند. برخی از نمونه‌های میوه‌ها و آب‌میوه‌های بسیار اسیدی انگور، گریپ فروت، آناناس و پرتقال هستند. سس گوجه‌فرنگی نیز اسیدی است.

چاشنی‌های تند

هنگام گلودرد، بهتر است از افزودن سس تند، سس سالسا، فلفل تند و پودر فلفل به غذا خودداری کنید. این چاشنی‌ها و ادویه‌ها اسیدی و تند هستند که می‌توانند باعث درد گلو شوند.

محصولات لبنی

لبنیات بیش از حد می‌تواند باعث غلیظ شدن مخاط شود که به درد بیش‌تر گلو می‌انجامد.

نوشیدنی‌های کافئین‌دار

کافئین گلو را خشک می‌کند و درد آن را افزایش می‌دهد.

۲. حفظ رطوبت هوا برای جلوگیری از خشکی گلو

هوای خشک می‌تواند باعث تحریک بیشتر گلو درد شود. اضافه کردن مقداری رطوبت اضافی در این زمینه مؤثر است. به عنوان مثال، بخور آب گرم می‌تواند به کاهش گلودرد کمک کند. همچنین می‌توانید با استفاده از یک دستگاه رطوبت‌ساز به هوا رطوبت اضافه کنید.

۳. استراحت کافی برای بهبود سریع‌تر

استراحت بهترین چیزی است که در زمان گلو درد به آن نیاز دارید. اگر احساس می‌کنید گلودرد دارید، سعی کنید برای استراحت زیاد برنامه‌ریزی کنید و خواب کافی داشته باشید. نخوابیدن در هنگام گلو درد می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد. کم‌خوابی شدید، حتی برای یک شب، پروتئین‌های التهابی به نام سیتوکین‌ها را افزایش می‌دهد.

همچنین فراموش نکنید که باید به صدای خود نیز استراحت دهید. کارهایی مانند بلند صحبت کردن، آواز خواندن یا فریاد زدن ممکن است گلوی حساس شما را بیشتر تحریک کند.

۴. اجتناب از عوامل محرک

از عوامل تحریک‌کننده اجتناب کنید. خانه‌ی خود را از دود سیگار و محصولات پاک‌کننده یا شوینده‌ای که می‌توانند گلو را تحریک کنند، پاک نگه دارید.

چه زمانی برای درمان گلو درد به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هنگام گلو درد هر یک از مشکلات زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:

گلودردی که شدید باشد یا بیش از یک هفته طول بکشد
مشکل در بلع
دشواری در تنفس
مشکل در باز کردن دهان
درد مفاصل
گوش درد
کهیر
تب بالاتر از ۳۸.۳ درجه سانتیگراد
وجود خون در بزاق یا خلط
گلودردهای مکرر
وجود توده‌ای در گردن
گرفتگی صدا که بیش از دو هفته طول بکشد
تورم در گردن یا صورت

بهترین راه درمان سریع گلو درد

سخن پایانی

بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که فقط در موارد گلودرد شدید با پزشک تماس بگیرید. این موارد معمولاً شامل گلودرد همراه با تب یا بثورات پوستی (یا زمانی که لوزه‌های متورم گلو را مسدود می‌کنند) می‌شود. امتحان کردن برخی از درمان‌های خانگی و طبیعی گلو درد به شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشید و از مراجعه به مطب پزشک منصرف شوید.

برای رفع گلو درد، حتما مایعات زیادی بنوشید و استراحت کافی داشته باشید. اگر با وجود استفاده از درمان‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه (OTC)، گلودردتان بهتر نشد یا بدتر شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

سؤالات متداول