دوران بارداری با وجود شیرینی‌های انتظار فرزند و مانند آن، مشکلات و عوارض خاص خود را دارد. دیابت بارداری یکی از این عوارض به شمار می‌رود که می‌تواند بر زندگی مادر و جنین هر دو تأثیر بگذارد. احتمالا شما هم نام این بیماری را زیاد شنیده‌اید و هر بار از خود می‌پرسید که دیابت بارداری چیست؟ چرا به بیماری قند بارداری مبتلا می‌شویم؟ علائم و عوارض افزایش میزان قند خون در دوران بارداری چیست؟ چگونه این بیماری را درمان کنیم؟ در این صورت، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید تا به پاسخ همه سؤالات‌تان برسید.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت دوران بارداری وضعیتی است که در آن سطح قند خون فرد در دوران بارداری بالا می‌رود. هر ساله بسیاری از زنان باردار به این عارضه مبتلا می‌شوند. این بیماری بر کسانی که پیش از بارداری قند خون متعادلی داشته‌اند نیز تأثیر می‌گذارد.
قند بارداری به ۲ حالت اتفاق میفتد. نوع ۱ که خفیف‌تر است و با روش‌هایی مانند اصلاح رژیم غذایی مدیریت می‌شود. نوع ۲ دیابت بارداری شدیدتر است و به مصرف داروهایی مانند انسولین نیاز دارد.
دیابت بارداری پس از زایمان از بین می‌رود. بااین‌حال، ممکن است بر سلامت فرزند تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
برای افزایش دانش خود درباره بیماری دیابت می توانید مقاله “دیابت چیست؟” را مطالعه بفرمایید.
علل ابتلا به دیابت بارداری
دیابت بارداری زمانی اتفاق میفتد که بدن در دوران بارداری نتواند انسولین کافی تولید کند. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده ساخته می‌شود و مانند مهره‌ای کلیدی قند خون را وارد سلول‌های بدن می‌کند تا از آن به عنوان انرژی استفاده شود.
در دوران بارداری، بدن هورمون‌های بیشتری تولید می‌کند و تغییرات دیگری مانند افزایش وزن اتفاق میفتند. این تغییرات سبب می‌شوند که سلول‌های بدن از انسولین بیشتر استفاده کنند و در نهایت به وضعیتی به نام مقاومت در برابر انسولین دچار شوید. مقاومت به انسولین نیاز بدن به انسولین را افزایش می‌دهد.
همه زنان باردار در اواخر دوران بارداری تا حدی دچار مقاومت به انسولین می‌شوند. بااین‌حال، برخی از زنان حتی پیش از بارداری، به این عارضه مبتلا هستند. شروع بارداری در این افراد احتمال ابتلا به قند بارداری را افزایش می‌دهد.
خرید انواع مکمل تقویت سیستم ایمنی بدن به صورت آنلاین در دارولاین
علائم دیابت بارداری
مهمترین سؤالی که مادران باردار از پزشکان می‌پرسند این است که علائم دیابت بارداری چیست؟ از کجا بفهمیم که به بیماری قند بارداری دچار شده‌ایم. در پاسخ باید گفت که دیابت بارداری اغلب نشانه‌ای ندارد و پزشک متخصص آن را تشخیص می‌دهد اما با مشاهده این نشانه‌ها احتمال ابتلای شما به دیابت بارداری بسیار بالاست:
- خستگی؛
- تاری دید؛
- تشنگی بیش از حد؛
- تکرر ادرار؛
- وجود عفونت‌های قارچی در بدن.
روش های تشخیص دیابت بارداری
دیابت بارداری معمولا در نیمه دوم بارداری اتفاق میفتد. پزشک از هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری یا حتی پیش از آن شرایط و وضعیت شما را بررسی می‌کند تا متوجه شود که در معرض خطر هستید یا خیر.
برای تشخیص قند بارداری معمولا از آزمایش تحمل گلوکز استفاده می‌کنند. در این روش، شما ۵۰ گرم گلکز موجود در یک نوشیدنی شیرین را می‌نوشید تا قند خونتان افزایش یابد. ساعتی پس از آن، از شما آزمایش گلوکز خون گرفته می‌شود تا بررسی کنند که بدنتان چگونه با این همه قند کنار می‌آید. اگر نتایج آزمایش نشان بدهد که قند خون شما بالاتر از حد معینی است، به آزمایش تحمل گلوکز ۳ ساعته نیاز دارید.
در آزمایش تحمل گلوکز ۳ ساعته، پس از حداقل ۸ ساعت ناشتا بودن، آزمایش قند خون می‌دهید. سپس، نوشیدنی حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز را می‌نوشید. پس از آن، برای مدت ۳ ساعت هر ساعت ۱ مرتبه آزمایش قند خون می‌دهید. البته، ممکن است پزشک شما تشخیص دهد که پس از حداقل ۸ ساعت ناشتا بودن، نوشیدنی حاوی ۷۵ گرم گلوکز را بنوشید و بعد از آن، در طول ۲ ساعت آتی هر ۱ ساعت ۱ مرتبه آزمایش تکرار شود.
اگر احتمال ابتلای شما به دیابت بارداری شدید باشد اما نتایج آزمایش طبیعی هستند، ممکن است که پزشک در اواخر دوران بارداری دوباره قند خون شما را آزمایش کند تا مطمئن شود که دچار دیابت بارداری نیستید.
بیشتر بخوانید: مواد معدنی مورد نیاز بدن کدامند؟
عوارض قند بارداری
اگر دیابت بارداری به دقت مدیریت و کنترل نشود، ممکن است منجر به افزایش میزان قند خون شما شود. قند خون بالا نیز برای شما و فرزندتان مشکلاتی در پی خواهد داشت.
عوارض دیابت بارداری برای مادر
تاثیر دیابت بارداری بر مادران عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا و مسمومیت حاملگی: قند بارداری خطر ابتلا به فشار خون بالا و همچنین مسمومیت حامگلی را افزایش می‌دهد. این بیماری‌ها هم زندگی شما و هم زندگی فرزندتان را تهدید می‌کنند.
- انجام سزارین: در صورت ابتلا به دیابت بارداری، احتمال سزارین شما بیشتر خواهد بود.
- ابتلا به دیابت پس از زایمان: اگر به دیابت بارداری مبتلا شده‌اید، احتمال اینکه در بارداری‌های آینده دوباره به آن مبتلا شوید، بیشتر است. همچنین، با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما افزایش می‌یابد.
عوارض دیابت بارداری بر روی جنین
تاثیر دیابت بارداری برای فرزندتان به این ترتیب خواهد بود:
- وزن بیش از حد در هنگام تولد: اگر سطح قند خون شما بیش از حد استاندارد باشد، گاهی سبب بزرگ شدن بیش از حد جنین می‌شود. نوزادران بسیار بزرگ در بسیاری از مواقع در کانال زایمان فرو می‌روند، دچار آسیب‌های زایمان می‌شوند یا برای تولد به سزارین نیاز دارند.
- زایمان زودرس: قند بارداری خطر زایمان زودرس و پیش از موعد را افزایش می‌دهد. در برخی از مواقع نیز پزشکان به دلیل بزرگ شدن بیش از حد جنین زایمان زودرس را توصیه می‌کنند.
- مشکلات جدی تنفسی: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، اغلب دچار سندرم دیسترس تنفسی می‌شوند. در این حالت، تنفس به‌شدت دشوار می‌شود.
- قند خون پایین: گاهی اوقات، نوزادان کمی پس از تولد دچار قند خون پایین (هیپوگلیسمی) می‌شوند. دوره‌های شدید هیپوگلیسمی گاهی باعث تشنج در نوزاد می‌شود. تغذیه سریع و گاه محلول گلوکز وریدی می‌تواند سطح قند خون نوزاد را به حالت عادی بازگرداند.
- چاقی و دیابت نوع ۲ در مراحل بعدی زندگی: خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در آینده در نوزادانی که مادران آنها دچار قند بارداری بوده‌اند، بیشتر است.
- مرده متولد شدن: در برخی از مواقع، دیابت درمان‌نشده مادر به مرگ نوزاد پیش یا کمی پس از تولد منجر می‌شود.
خرید مکمل غذای کودک برای تامین مواد مورد نیاز بدن کودکان
دیابت بارداری بعد از زایمان ادامه دارد؟
سطح قند خون شما باید پس از زایمان و زمانی که هورمون‌ها به حالت عادی بازمی‌گردند، کاهش یابد. بااین‌حال، نیمی از مبتلایان به دیابت بارداری، پس از زایمان به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند. رژیم غذایی مناسب و تحرک بدنی به شما کمک می‌کند تا از این خطر در امان بمانید. احتمالا پزشک شما انجام آزمایش قند خون را هر ۶ تا ۱۲ هفته پس از بارداری توصیه کند تا از ابتلا به دیابت پیشگیری شود.
روش های کنترل و درمان دیابت بارداری
کنترل و درمان دیابت بارداری به سلامت مادر و فرزند هم در دوران بارداری و هم پس از آن کمک می‌کند. برای درمان دیابت بارداری روش‌های مختلفی وجود دارد که اغلب به تغییر سبک زندگی و نظارت مستقیم پزشک بر سلامت مادر و جنین مربوط می‌شوند. در ادامه، مهمترین روش‌های کنترل قند بارداری را توضیح می‌دهیم.
رژیم غذایی مناسب قند بارداری
برای درمان دیابت بارداری، باید در وهله اول رژیم غذایی سالم و متناسب با شرایط خود داشته باشید. پزشک شما بهترین کسی است که می‌تواند با توجه به شرایط شما بهترین رژیم غذایی را پیشنهاد دهد. مهمترین نکاتی که معمولا در رژیم غذایی مناسب قند بارداری به آنها اشاره می‌شود، عبارت‌اند از:
- به جای مصرف تنقلات شیرین مانند کوکی، آب‌نبات و بستنی از قندهای طبیعی مانند میوه‌ها، هویج و کشمش استفاده کنید. همچنین، بهتر است که به رژیم غذایی خود سبزیجات و غلات کامل نیز اشافه کنید.
- هر روز ۳ وعده غذایی کوچک همراه با ۲ یا ۳ میان‌وعده تقریبا یکسان میل کنید.
- ۴۰ درصد کالری روزانه خود را از کربوهیدرات‌ها و ۲۰ درصد آن را از پروتئین‌ها تأمین کنید. بیشتر کربوهیدرات‌ها باید از نوع کربوهیدرات‌های پیچیده همراه با فیبر بالا باشند و چربی آن باید ۲۵ تا ۴۰ درصد باشد.
- روزانه ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر مصرف کید. غذاهایی مانند نان سبوس‌دار، غلات و پاستا، برنج قهوه‌ای، بلغور جو دوسر، سبزیجات و میوه‌ها به شما کمک می‌کنند تا فیبر مورد نیاز بدن خود را تأمین کنید.
- مصرف چربی خود را به کمتر از ۴۰ درصد از کالری روزانه محدود کنید. چربی اشباع‌شده لاید کمتر از ۱۰ درصد از کل کالری مصرفی شم باشد.
- غذاهای متنوع بخورید تا مطمئن شوید که ویتامین‌ها و مواد معدنی را به اندازه کافی دریافت می‌کنید. ممکن است برای تأمین مواد مورد نیاز بدن خود به مصرف مکمل‌ها نیاز داشته باشید. پزشک شما تشخیص می‌دهد که به این مکمل‌ها نیاز دارید یا خیر.
بیشتر بخوانید: انواع روش های تقویت سیستم ایمنی بدن
ورزش کردن مادران مبتلا به دیابت بارداری
ورزش کردن به بدن شما کمک می‌کند تا گلوکز بیشتری مصرف کند. در نتیجه، قند خون شما کاهش می‌یابد. اگر به دیابت بارداری مبتلا شده‌اید، با پزشک معالج خود درباره تنظیم یک برنامه ورزشی ایمن گفت‌وگو کنید. برنامه ورزشی باید متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد شما باشد و در آن عواملی از قبیل سن، میزان تناسب اندام شما پیش از بارداری، وضعیت سلامت عمومی و وزن شما در نظر گرفته شوند.
مصرف دارو
اگر پزشک تشخیص دهد که به قند بارداری مبتلا شده‌اید، به شما معاینات مکرر در طول دوران بارداری را توصیه می‌کند. او در طول این معاینات به طور مرتب میزان قند خون شما را بررسی می‌کند. گاهی نیز به شما استفاده از دستگاه تست قند خون در منزل را پیشنهاد می‌دهد.
برخی از مادران برای کنترل دیابت به داروهایی مانند انسولین نیاز دارند. در این صورت، باید آن را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
طب سنتی برای کنترل دیابت بارداری
تحقیقات پزشکی درباره تأثیر طب سنتی بر درمان دیابت بارداری هنوز تکمیل نشده‌اند. با وجود این، برخی از روش‌های طب سنتی می‌توانند به کنترل قند بارداری کمک کنند. گون یکی از گیاهان دارویی برای معالجه دیابت بارداری است. تحقیقات نشان داده که زنان مبتلا به دیابت بارداری با مصرف گون همراه با سایر درمان‌های سنتی و خانگی، قند خون کنترل‌شده‌تری دارند و نشانه‌های دیابت در آنها کاهش می‌یابد.
بااین‌حال، با توجه به این واقعیت که مصرف گیاهان دارویی عوارض جانبی پیچیده‌ای دارد، باید پیش از افزودن هر گیاهی به رژیم غذایی معمول خود، به‌ویژه در دوران حساس بارداری، درباره آن با یک پزشک متخصص گفت‌وگو کنید.
پیشنهاد خرید از داروخانه آنلاین دارولاین: خرید مولتی ویتامین از بهترین برندهای خارجی
روش های پیشگیری از قند بارداری
هیچ تضمینی وجود ندارد که به دیابت بارداری دچار نشوید. با وجود این، عادات و سبک زندگی سالم به شما کمک می‌کند تا از خطرات قند بارداری به طرز قابل توجهی در امان بمانید. اگر قبلا به دیابت بارداری مبتلا شده‌اید، انتخاب عادات سالم، خطر ابتلای دوباره به دیابت در بارداری‌های آینده یا ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده را کاهش می‌دهد. عادات سالمی که به پیشگیری از دیابت بارداری کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:
- مصرف غذاهای سالم: بهتر است که در رژیم غذایی خود غذاهای سرشار از فیبر، کم‌چرب و کم‌کالری را بگنجانید. میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بهترین مواد غذایی برای شما هستند. برای تنوع غذای تلاش کنید تا بتوانید بدون اینکه طعم غذاها تغییر کند یا تغذیه‌تان به خطر بیفتد، به هدف خود برسید. همچنین، باید اندازه مصرف غذا در هر وعده را کنترل کنید.
- تحرک بیشتر: ورزش قبل و حین بارداری می‌تواند از شما در برابر ابتلا به دیابت بارداری محافظت کند. در بیشتر روزهای هفته روزانه ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط داشته باشید. روزانه یک پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری و شنا و انجام فعالیت‌های کوتاه‌مدت مانند پیاده‌روی‌های کوتاه‌مدت به شما کمک می‌کنند تا تحرک داشته باشید.
- شروع کردن بارداری با وزن مناسب: اگر قصد بارداری دارید، کاهش وزن پیش از آن به شما کمک می‌کند تا بارداری سالم‌تری داشته باشید. بر ایجاد تغییرات پایدار در عادات غذایی خود تمرکز کنید. روش‌هایی مانند مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزیجات به شما در دوران بارداری کمک می‌کند.
- اضافه وزن به میزان توصیه‌شده: بیش از حد توصیه‌شده وزن اضافه نکنید. افزایش وزن در دوران بارداری اتفاقی طبیعی و سالم است اما افزایش سریع وزن بیش از حد احتمال خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد. پزشک متخصص می‌تواند وزن ایده‌آل شما را تشخیص بدهد.
کلام آخر
دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که نیمی از زنان باردار با آن درگیر می‌شوند. این بیماری می‌تواند زندگی مادر و فرزند را به خطر بیاندازد. برای تشخیص قند بارداری باید از پزشک متخصص و آزمایش‌های تخصصی کمک بگیرید. در صورت افزایش قند خون در دوران بارداری، با رژیم غذایی سالم و تحرک بیشتر مشکل رفع می‌شود. در غیر این صورت، پزشک برایتان داروها یا مکمل‌هایی تجویز می‌کند که باید طبق توصیه او مصرف کنید تا بیماری شما کنترل شود.