ضعف حافظه و دلایل آن

همه ما گاهی اوقات بعضی موضوعات را فراموش می‌کنیم. شاید یکی از وسایل خود را گم کنید یا نام دوستی قدیمی را خاطر نیاورید. این موضوعات معمولا به ضعف حافظه مربوط می‌شوند. ضعف حافظه درجات مختلفی دارد که برخی از آنها به تغییرات طبیعی در بدن مربوط می‌شوند و بعضی دیگر با برخی از اختلالات مرتبط هستند. برای اینکه با این دلایل بهتر آشنا شوید، در این مقاله، علل ضعف حافظه را توضیح می‌دهیم. 

انواع حافظه

نظریه‌های مختلفی درباره انواع حافظه در مغز انسان وجود دارد. بیشتر دانشمندان بر این باورند که ما حداقل ۳ نوع حافظه داریم که عبارت‌اند از:

• حافظه حسی؛
• حافظه کوتاه مدت؛
• حافظه بلند مدت. 

برخی از محققان نیز معتقدند که اینها انواع حافظه نیستند، بلکه مراحل حافظه هستند. از این نقطه نظر، حافظه از حافظه حسی شروع می‌شود، به حافظه کوتاه مدت منتقل می‌شود و در نهایت وارد حافظه بلند مدت می‌شود. برای تقویت حافظه می توان از مکمل تقویت سیستم عصبی هم استفاده کرد.

حافظه حسی

حافظه حسی اطلاعات حسی را برای مدت زمان بسیار کوتاهی، معمولا ۱ ثانیه یا کمتر، نگه‌داری می‌کند. پردازش خاطرات و سایر اطلاعات در این نوع حافظه آغاز می‌شود. اگر فردی به دریافت اطلاعات حسی توجه کند، ممکن است این اطلاعات را به حافظه کوتاه مدت و سپس طولانی مدت خود منتقل کند. ۲ نمونه از حافظه حسی عبارت‌اند از:

• ثبت صداهایی که شخص در هنگام راه رفتن می‌شنود؛
• مشاهده مختصر چیزی که در میدان دید فرد قرار دارد.

حافظه حسی به فرد کمک می‌کند تا مناظر، صداها و سایر اطلاعات حسی موجود در جهان را ضبط کند. موقع تجربه حسی خاص مانند احساس کردن بوی چیزی در آشپزخانه، ممکن است این تجربه به انواع دیگر حافظه منتقل شود. در غیر این صورت، خاطرات حسی بسیار کوتاه مدت هستند و فرد به سرعت آنها را فراموش می‌کند. به طور مثال، شما تمام صداهای خاصی را که در ۳۰ ثانیه، ۳۰ دقیقه یا ۳۰ روز گذشته شنیده‌اید را به خاطر نمی‌آورید مگر اینکه دلیلی برای به خاطر سپردن آنها وجود داشته باشد. 

برای تقویت حافظه خرید مکمل تخصصی کمک درمانی پیشنهاد می شود.

حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت به فرد این امکان را می‌دهد که میزان محدودی از اطلاعات را برای مدت کوتاهی به خاطر بیاورد. این خاطرات پس از ۳۰ ثانیه به سرعت ناپدید می‌شوند. 

حافظه کوتاه مدت فقط حافظه‌ای نیست که دوام زیادی نداشته باشد، بلکه این حافظه نوعی ذخیره‌سازی کوتاه مدت است که فقط می‌تواند میزان محدودی از اطلاعات را در خود جای دهد. دو نمونه از حافظه کوتاه مدت عبارت‌اند از:

• به خاطر سپردن ۵ تا ۷ کلمه و تکرار آنها؛ 
• حفظ کردن یک شماره تلفن هنگام پیدا کردن خودکار برای یادداشت آن.

حافظه بلند مدت

حافظه بلند مدت طیف وسیعی از خاطرات و تجربیات ما را ذخیره می‌کند. بیشتر خاطراتی که به یاد می‌آوریم، به‌ویژه خاطراتی که بیش از ۳۰ ثانیه طول می‌کشند، بخشی از حافظه بلند مدت هستند. بسیاری از محققان حافظه بلند مدت را به دو دسته صریح و ضمنی تقسیم می‌کنند. 

حافظه صریح خاطرات آگاهانه از رویدادها، حقایق زندگی یا چیزهایی هستند که یاد می‌گیریم. حافظه اپیزودیک و حافظه معنایی جزو این نوع حافظه هستند. 

حافظه بلند مدت ضمنی نیز به خاطراتی مربوط می‌شود که بر رفتار فرد تأثیر می‌گذارند و او آگاهانه درباره آنها فکر نمی‌کند. حافظه اولیه و رویه‌ای هم جزو این دسته از حافظه بلند مدت هستند. 

خرید مولتی ویتامین با قیمت مناسب از داروخانه آنلاین دارولاین

ضعف حافظه چیست؟

ضعف حافظه به فراموشی‌های غیرعادی یا غیرمعمول گفته می‌شود. در چنین شرایطی، نمی‌توانید رویدادهای اخیر، یک یا چند خاطره از گذشته یا هر دو را به خاطر بیاورید. ضعف حافظه ممکن است برای مدتی کوتاه طول بکشد و سپس برطرف شود. گاهی نیز این مشکل از بین نمی‌رود و بسته به علت آن، به مرور زمان بدتر می‌شود. در موارد شدیدتر این اختلال حافظه ممکن است فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کند.

رابطه ضعف حافظه و سن افراد

ممکن است با افزایش سن متوجه شوید که گه‌گاه دچار ضعف حافظه می‌شوید. ممکن است نام کسی را که به تازگی ملاقات کرده‌اید، فراموش کنید. گاهی هم ممکن است بیشتر موارد را به اشتباه به یاد بیاورید. شاید برای به خاطر سپردن کارهای روزمره و قرار ملاقات‌ها بیشتر به فهرست‌ها و تقویم‌ها نگاه کنید. ضعف حافظه ناشی از افزایش سن طبیعی است و بر توانایی شما برای فعالیت در خانه یا محل کار تأثیر نمی‌گذارد. 

نشانه های ضعیف شدن حافظه

ضعف حافظه و از دست دادن تدریجی حافظه تنها به دیر به خاطر آوردن چیزها مربوط نمی‌شود. اگر بتوانید با زمان کافی و بدون اشاره چیزها را به یاد بیاورید، احتمالا دچار ضعف حافظه واقعی نشده‌اید. ضعف حافظه اغلب شبیه به موارد زیر است:

• چندین بار پرسیدن یک سؤال؛
• به یاد آوردن مکالمات اخیر خود با دشواری؛
• قرار دادن چیزها در جای اشتباه؛
• فراموشی قرار ملاقات‌ها؛
• فراموش کردن پرداخت قبوض یا انجام مسئولیت‌های دیگر. 

اگر این علائم یا هر یک از نشانه‌های زیر را مشاهده کردید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• مشکل در گفتن یا یافتن کلمه مناسب برای هر موقعیت؛
• دشوار شدن کارهایی که قبلا بدون هیچ مشکلی انجام می‌دادید؛
• تشخیص دشوار چیزهایی مانند چهره‌ها یا موارد آشنا؛
• مشکل در کنترل انگیزه‌های ناگهانی، برنامه‌ریزی یا تمرکز.  

پیشنهاد خرید از دارولاین: قرص تقویت سیستم ایمنی بدن

علل کم شدن حافظه

معمولا ضعف حافظه به دلایل متعددی اتفاق میفتد. گاهی این مسئله به مشکلات روانی مربوط می‌شود و گاه پای مشکلات جسمی در میان است. در ادامه، مهم‌ترین علل ضعف حافظه را می‌خوانید.  

کم خوابی

به عقیده کارشناسان دانشگاه هاروارد، کم‌خوابی، بی‌خوابی، آپنه خواب و به طور کلی اختلالات خواب یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش حافظه است. کم‌خوابی سبب خستگی می‌شود و این مسئله به نوبه خود منجر به مه مغزی و مشکلات حافظه خواهد شد. 

استرس و اضطراب

استرس یا اضطراب بیش از حد نیز می‌تواند یکی از علل ضعف حافظه و عدم تمرکز باشد. این موضوع به‌ ویژه در میان افرادی که هم در خانه و هم در محل کار فعالیت می‌کنند و خوب نمی‌خوابند رایج‌تر است. معمولا کاهش استرس به بهبود حافظه این افراد کمک می‌کند. 

مطالعه این مقاله را از دست ندهید: بهترین روش های تقویت حافظه

مصرف برخی داروها

یکی دیگر از دلایل کاهش حافظه استفاده از برخی داروهاست. این موضوع نشان می‌دهد که باید دوز مصرفی داروی شما تنظیم شود. از جمله داروهایی که بر حافظه تأثیر منفی می‌گذارند، عبارت‌اند از:

• داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی؛
• آنتی هیستامین‌ها؛
• داروهای ضدتشنج؛
• داروهای فشار خون؛
• برخی از داروهای مسکن؛
• داروهای کاهش کلسترول؛
• داروهای دیابت؛
• داروهایی که برای درمان پارکینسون به کار می‌روند؛
• قرص خواب‌آور. 

استعمال دخانیات

استعمال دخانیات نیز به دلیل وجود مواد شیمیایی و سموم زیاد دود این مواد سبب مشکلات حافظه و زوال عقل می‌شود. به عقیده دانشمندان مصرف دخانیات و سیگار کشیدن ۳۰ تا ۵۰ درصد احتمال ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. 

مصرف الکل

مصرف الکل و اعتیاد به آن نیز یکی مسائل دیگری است که به عنوان علل ضعف حافظه شناخته می‌شوند. بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ میلادی در آمریکا انجام شد، مصرف زیاد الکل در بزرگ‌سالان ۷۰ ساله و بالاتر، خطر ابتلا به اختلالات شناختی را در مقایسه با افرادی که کمی الکل می‌نوشند و افراد غیرالکلی در همان سن افزایش می‌دهد. 

تغذیه نامناسب

نتاج تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهند که کمبود ویتامین ب۱۲ یکی از ویتامین‌های گروه ب می‌تواند منجر به ضعف حافظه یا حتی زوال عقل شود. ویتامین‌های گروه ب به ویژه ب۱۲ اغلب برای فعالیت طبیعی اعصاب مفید هستند. پیشنهاد می کنیم مقاله “منابع تامین ویتامین ب” را بخوانید. بزرگ‌سالان باید روزانه حدود ۲.۴ میکروگرم ویتامین ب۱۲ را از مواد غذای مانند محصولات لبنی، گوشت و ماهی یا از غذاهای غنی‌شده با این ویتامین مانند غلات غنی‌شده دریافت کنند. 

اگر یکی از مسائل زیر وجود داشته باشند، کمبود ویتامین ب۱۲ خطر بیشتری خواهد داشت:

• سن بالای ۷۵ سال؛
• اختلالات دستگاه گوارش؛
• پیروی از رژیم سخت گیاه‌خواری؛
• مصرف برخی از داروها مانند متفورمین، برخی از داروهای کاهش‌دهنده اسید معده و قرص‌های ضدبارداری؛
• ابتلا به سندرم شوگرن؛
• نوشیدن مقادیر فراوان الکل.

مشکلات مربوط به تیروئید

یکی از دلایل ضعیف شدن حافظه کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید است. در صورت کم‌کاری غده تیروئید باعث می‌شود که این غده به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند. پرکاری تیروئید هم زمانی اتفاق میفتد که غده بیش از اندازه مورد نیاز بدن هورمون تیروئید تولید کند. این هورمون نحوه استفاده سلول‌ها از انرژی را کنترل می‌کند و زمانی که این هورمون کمتر از اندازه مورد نیاز بدن باشد، حافظه کوتاه مدت از دست می‌رود. در واقع، علت کم شدن حافظه کوتاه مدت در برخی از مواقع کم‌کاری تیروئید است. این مشکل اگر به موقع درمان شود، حافظه را می‌توان به حالت قبلی بازگرداند. 

افسردگی

استرس مزمن درمان‌نشده می‌تواند به افسردگی منجر شود. افسردگی نیز یکی از علل کم حافظه شدن و اختلال در فعالیت‌های مغزی است. بااین‌حال، اختلال خلقی مانند افسردگی را می‌توان با دارو یا مشاوره بهبود داد تا حافظه تقویت شود. 

استفاده از گوشی های هوشمند

حواس‌پرتی یکی از عوامل اصلی در دشوار شدن شکل‌گیری خاطرات است. هنگامی که مشغول انجام چند کار در گوشی هوشمند هستیم و به سرعت به دنبال اطلاعات در چندین برنامه هستیم، تنها نیمی از تمرکز خود را بر یادگیری مهارتی جدید می‌گذاریم. از این رو، احتمال اینکه اطلاعات در حافظه بلند مدت ما ذخیره شوند، کاهش می‌یابد. 

اعتیاد به گوشی‌های هوشمند می‌تواند خواب ما را مختل کند که به نوبه خود یکی از علل اختلال حافظه محسوب می‌شود.  

عدم تمرکز و حواس پرت بودن

رمزگذاری اطلاعات در حافظه نسبت به حواس‌پرتی و عدم تمرکز حساس است. علاوه بر این، بازیابی اطلاعات در حافظه ممکن است با خاطرات قدیمی در حافظه تداخل پیدا کند و  سبب اختلال حافظه شود. 

سکته مغزی

از دست دادن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت در کسانی که سکته مغزی را از سر گذرانده‌اند، شایع است. با گذشت زمان، حافظه این افراد به خودی خود یا از طریق توانبخشی بهبود می‌یابد. البته، ممکن است علائم آن سال‌ها طول بکشد و با برخی داروها، کم‌خوابی یا مصرف الکل و دخانیات بدتر شود. داروهای اضطراب، افسردگی یا اختلالات خواب می‌تواند به حل مشکل ضعف حافظه پس از سکته مغزی کمک کند. 

ضربه خوردن به سر

ضربه به سر مانند ضربه مغزی می‌تواند علت ضعف یا از دست دادن حافظه باشد. یک ضربه به سر ممکن است باعث از دست دادن حافظه شود و این حالت یا ثابت باقی می‌ماند یا با گذشت زمان بهبود می‌یابد. در همین حالت، وارد کردن ضربات مکرر به سر، مانند ضربات بوکس می‌تواند به از دست رفتن تدریجی حافظه و سایر مشکلات شناحتی منجر شود. 

پیشنهاد می کنیم این مقاله را هم مطالعه نمایید: ویتامین f چیست و چگونه تامین می شود؟

سخن پایانی

اگر نگران ضعف حافظه خود هستید، باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا مشکل شما را بررسی کند و علل ضعف حافظه را شناسایی کند. او می‌تواند با توجه به عوامل اختلال حافظه شما بهترین روش‌های درمانی را پیشنهاد دهد.