یکی از بیماری‌های شایع در میان بزرگ‌سالان بیماری کبد چرب است. متأسفانه بسیاری از ایرانیان به این بیماری مبتلا هستند اما نداشتن اطلاعات کافی سبب شده که کمتر از این موضوع آگاه شوند و به فکر درمان بیفتند. در این مقاله، توضیح می‌دهیم که کبد چرب چیست، چه نشانه‌هایی دارد و روش‌های درمان خانگی و پزشکی آن کدام‌اند. پس برای اینکه از سلامت کبد خود مطمئن شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
کبد چرب چیست؟
قبل از هر توضیحی باید بدانید که کبد چرب چیست. کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می افتد که چربی در کبد جمع شود. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است اما مقدار زیاد آنمی‌تواند به یک بیماری یا عارضه تبدیل شود. کبد دومین عضو بزرگ از بدن شما است. این اندام به پردازش مواد مغذی غذاها و نوشیدنی‌ها کمک می‌کند و مواد مضر موجود در خون را تصفیه می‌کند.
چربی بیش از حد در کبد ممکن است باعث التهاب کبد شود که در نهایت به آن آسیب می‌رساند و سبب ایجاد زخم در کبد می‌شود. در موارد شدیدتر، این زخم می‌تواند به نارسایی کبد منجر شود. خبر خوب این است که می‌توانید با تغییر شیوه زندگی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید یا آن را درمان کنید.
علائم کبد چرب
اولین سؤالی که مردم با شنیدن توصیفات این بیماری از پزشکان می‌پرسند، این است که نشانه های کبد چرب چیست؟ گاهی اوقات، پزشکان به بیماری کبد چرب بیماری خاموش می‌گویند. علت هم این است که فرد گاهی حتی با وجود پیشرفت بیماری، هیچ یک از نشانه های کبد چرب را در خود نمی‌بیند.
بااین‌حال، بیماری کبد چرب می‌تواند کبد را بزرگ کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است در سمت راست بالای شکم که ناحیه میان باسن و قفسه سینه است، احساس درد یا ناراحتی داشته باشید. نشانه های کبد چرب عبارت‌اند از:
- شکم متورم؛
- رگ‌های خونی بزرگ شده در زیر پوست؛
- سینه‌های بزرگتر از حد معمول (این نشانه جزو علائم کبد چرب در مردان است)؛
- کف دست‌های قرمز شده؛
- حالت تهوع، کاهش وزن یا کاهش اشتها؛
- خستگی یا آشفتگی ذهنی.
علائم کبد چرب در چهره نیز شامل پوست و چشم‌هایی است که به دلیل یک بیماری به نام یرقان مایل به زرد به نظر می‌رسند.
همه افراد باید این بیماری را جدی بگیرند اما توجه به علائم کبد چرب در زنان اهمیت بیشتری دارد. زنان به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری و یائسگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و استفاده از قرص‌های ضد بارداری بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند. می توانید انواع مکمل مخصوص خانم ها را از داروخانه آنلاین دارولاین سفارش دهید.
دلایل ابتلا به کبد چرب
دانشمندان هنوز در حال تحقیق درباره این مسئله هستند که علت کبد چرب چیست. هنوز دلیل اصلی این مسئله مشخص نشده اما برخی از پژوهشگران معتقدند که ژنتیک در ابتلا به این بیماری نقش دارد. بر این اساس، برخی از ژن‌ها می‌توانند شانس ابتلای فرد به این بیماری را تا ۷۲ درصد افزایش دهند. برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی نیز می‌توانند خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را افزایش دهند. این مشکلات سلامتی عبارت‌اند از:
- اضافه وزن یا چاقی؛
- فشار خون بالا؛
- ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲؛
- سندرم متابولیک؛
- مقاومت بدن به انسولین.
چربی خون بالا مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا نیز می‌تواند در خطر ابتلا به بیماری کبد چرب نقش داشته باشد. اگر میزان گلیسیرید خون فرد بیش از ۱۵۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، پزشکان آن را بالا ارزیابی می‌کنند.
علل کمتر شایع بیماری کبد چرب شامل عفونت هپاتیت C، کاهش وزن سریع و مصرف برخی از داروها از جمله دیلتیازم و گلوکوکورتیکوئیدها است.
مصرف زیاد الکل نیز باعث ابتلا به بیماری کبد چرب الکلی می‌شود. کبد الکل را تجزیه کرده و آن را از بدن خارج می‌کند. همان‌طور که الکل تجزیه می‌شود، سموم مضری را آزاد می‌کند که می‌توانند به سلول‌های کبد آسیب برسانند و باعث التهاب شوند.
پیشنهاد خرید از دارولاین: قرص تقویت سیستم ایمنی بدن
انواع کبد چرب
به طور کلی، این بیماری دو نوع دارد اما انواع بیماری کبد چرب چیست؟ این بیماری به دو نوع کبد چرب الکلی و غیرالکلی تقسیم می‌شود. این بیماری در دوران بارداری نیز به‌ندرت ممکن است اتفاق بیفتد.
کبد چرب الکلی
مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند. بیماری کبد چرب الکلی اولین مرحله از بیماری‌های کبدی مربوط به الکل است. اگر التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان بیماری کبد چرب الکلی ساده در نظر گرفته می‌شود.
استئاتوهپاتیت الکلی نوعی بیماری کبد چرب الکلی است که در صورت تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه می‌شود که به آن هپاتیت الکلی نیز می‌گویند. پزشک وجود این بیماری را از چنین علائمی تشخیص می‌دهد:
- چربی اضافه در کبد خود داشته باشید؛
- کبدتان ملتهب شده باشد؛
- مقدار زیادی الکل می‌نوشید.
اگر بیماری کبد چرب الکلی به درستی درمان نشود، ممکن است باعث فیبروز کبدی شود. سیروز شدید کبد نیز منجر به نارسایی کبد خواهد شد.
کبد چرب غیر الکلی
بیماری کبد چرب الکلی زمانی اتفاق میفتد که چربی در کبد افرادی که الکل نمی‌نوشند یا به مقدار بسیار اندک می‌نوشند، تجمع یابد. اگر چربی اضافی در کبدتان دارید و سابقه مصرف الکل ندارید، پزشک می‌تواند مشکل شما را تشخیص بدهد. اگر بیماری شما التهاب یا عوارض دیگری به همراه نداشته باشد، این وضعیت به عنوان بیماری کبد چرب غیر الکلی ساده در نظر گرفته می‌شود.
پزشک این بیماری را در چنین مواردی تشخیص می‌دهد:
- چربی اضافه در کبد خود داشته باشید؛
- کبدتان ملتهب شده باشد؛
- سابقه مصرف الکل ندارید.
بیماری کبد چرب غیرالکلی در صورت عدم درمان، ممکن است باعث فیبروز کبدی شود. در موارد شدیدتر نیز به سیروز و نارسایی کبد منجر می‌شود.
کبد چرب بارداری
علاوه بر دو نوع بیماری کبد چرب نوعی بیماری دیگر به نام کبد چرب حاد بارداری نیز وجود دارد. این بیماری مربوط به زمانی است که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد ایجاد شود. کبد چرب بارداری عارضه‌ای نادر اما جدی در دوران بارداری است. دانشمندان هنوز علت دقیق این مشکل را نمی‌دانند اما ممکن است ژنتیک یکی از دلایل ابتلا به آن باشد. توصیه می شود مادران باردار حتما ویتامین های دوره بارداری را در بدن خود تامین کنند.
بیماری کبد چرب بارداری معمولا در سه ماهه سوم بارداری خود را نشان می‌دهد. اگر این بیماری درمان نشود، برای سلامتی مادر و نوزاد خطرات جدی خواهد داشت. در صورتی که پزشک متوجه وجود این بیماری شود، نوزاد را در اسرع وقت به دنیا می‌آورد. ممکن است مادر چند روز پس از زایمان به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشد. سلامت کبد مادر ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی بازمی‌گردد.
روش های تشخیص کبد چرب
از آنجایی که بیماری کبد چرب معمولا علائمی ایجاد نمی‌کند، پزشک شما احتمالا اولین کسی باشد که متوجه این مشکل می‌شود اما روش تشخیص کبد چرب چیست؟
سطوح بالای آنزیم‌های کبدی که در نتیجه آزمایش خون برای تشخیص سایر بیماری‌ها ظاهر می‌شوند، ممکن است زنگ خطر را به صدا درآورند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه آسیب رسیدن به کبد شما است. اقدامات پزشکان برای تشخیص این بیماری عبارت‌اند از:
- به دست آوردن سابقه پزشکی از طریق پرسیدن سؤالاتی درباره شرایط شما، میزان مصرف الکل و داروهایی که مصرف می‌کنید.
- انجام معاینه فیزیکی برای بررسی علائم التهاب مانند بزرگ شدن کبد یا نشانه‌های سیروز کبدی شامل زردی چهره.
- انجام روش‌های تصویربرداری از جمله سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی جهت بررسی کبد شما برای علائم التهاب و جای زخم کبد. ممکن است یک سونوگرافی تخصصی نیز روی کبد شما انجام شود تا میزان چربی و زخم کبد بررسی شوند.
- نمونه‌برداری از بافت کبد برای تعیین میزان پیشرفت بیماری.
بیشتر بخوانید: روش های درمان یبوست
عوارض کبد چرب
اسکار شدید کبد یا سیروز، عارضه اصلی بیماری کبد چرب الکلی یا غیر الکلی است. سیروز به دلیل آسیب کبدی مانند آسیب ناشی از التهاب در کبد چرب غیرالکلی رخ می‌دهد. زمانی که کبد تلاش می‌کند تا التهاب را متوقف کند، روی آن زخم‌هایی ایجاد می‌شوند به آنها فیبروز نیز می‌گویند. با التهاب مداوم، فیبروز گسترش می‌یابد و بیشتر کبد را درگیر می‌کند.
در صورتی که برای درمان این خم کاری انجام نشود، سیروز کبدی منجر به مشکلات دیگری می‌شود که عبارت‌اند از:
- تجمع مایعی در ناحیه معده که آسیت نامیده می‌شود.
- وریدهای متورم در مری یا واریس مری که ممکن است پاره شوند و خونریزی کنند.
- گیجی، خواب‌آلودگی و تکلم نامفهوم که آنسفالوپاتی کبدی نیز نامیده می‌شود.
- طحال بیش‌فعال که می‌تواند باعث کاهش پلاکت خون شود.
- نارسایی کبد در مرحله پایانی که به معنای از کار افتادن کبد است.
روش های درمان کبد چرب
احتمالا با آگاهی از شرایط و نشانه‌های این بیماری از خود می‌پرسید که داروی کبد چرب چیست یا برای کبد چرب چی بخوریم؟
در حال حاضر، هیچ دارویی برای درمان کامل کبد چرب به تأیید پزشکان نرسیده است. تحقیقات برای یافتن بهترین و کامل‌ترین نحوه درمان کبد چرب هنوز ادامه دارند. با وجود این، برخی از روش‌ها می‌توانند به کاهش نشانه‌های کبد چرب و بهبود این بیماری کمک کنند. این روش‌ها به دو دسته درمان خانگی و درمان‌های پزشکی تقسیم می‌شوند.
درمان خانگی و سنتی کبد چرب
در صورتی که به این بیماری مبتلا شده‌اید و می‌خواهید بدانید که قاتل کبدچرب چیست، در وهله اول باید سبک زندگی خود را تغییر بدهید. تغییر در شیوه زندگی در کنار مصرف مکمل‌ها می‌تواند به شما در داشتن کبدی سالم کمک کند اما روش زندگی سالم برای بهبود بیماری کبد چرب چیست؟ بهترین درمان‌های خانگی کبد چرب را در ادامه می‌خوانید.
- کاهش وزن اضافی
برای بهبود بیماری کبد چرب باید اول از همه وزن اضافی را کاهش دهید. کسانی که به اضافه وزن دچار شده‌اند باید ۳ تا ۵ درصد از وزن بدن خود را کاهش دهند تا تجمع چربی در کبد کاهش یابد. کاهش ۷ تا ۱۰ درصد از وزن بدن نیز می‌تواند سایر نشانه های کبد چرب مانند التهاب، فیبروز و جای زخم کبد را بهبود ببخشد. برای کاهش وزن باید نظر پزشک یا کارشناس تغذیه خود را جویا شوید.
- رژیم غذایی سالم
برای بهبود این بیماری می‌توانید از رژیم غذایی سالمی مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای استفاده کنید. این رژیم می‌تواند وضعیت کبد شما را حتی بدون کاهش وزن بهبود ببخشد. در این رژیم غذایی انواع غذاهای گیاهی و غذاهایی که چربی سالمی دارند مصرف می‌شوند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، حبوبات، روغن‌های گیاهی و دانه‌های خوراکی، ماهی و غلات کامل مواد غذایی هستند که مصرف آنها در رژیم غذایی مدیترانه‌ای توصیه می‌شود.
- نوشیدن قهوه
تحقیقات نشان می‌دهند که قهوه تولید آنزیم‌های کبدی که می‌توانند با التهاب مبارزه کنند را تحریک می‌کند. نوشیدن قهوه سیاه که هیچ چربی یا شکر اضافه‌ای ندارد، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را کاهش دهد.
- فعالیت بدنی بیشتر
دانشمندان معتقدند که بیماری کبد چرب اغلب با سبک زندگی بی‌تحرک یا کم‌تحرک در ارتباط است. به‌علاوه، کم‌تحرکی می‌تواند عوارض دیگری مانند بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و اضافه وزن را به همراه داشته باشد. شما باید حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط در طول هفته را در برنامه زندگی خود داشته باشید تا دچار کبد چرب نشوید.
- خودداری از مصرف غذاهای دارای قند اضافه
محصولاتی مانند کیک، کلوچه، دونات، شیرینی، پای، آب‌نبات، بستنی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و محصولات لبنی شیرین‌شده مانند ماست‌های طعم‌دار می‌توانند قند اضافی را وارد بدنتان کنند. نتیجه این می‌شود که در طول زمان این قند اضافی به تجمع چربی در کبد شما کمک می‌کند.
- کاهش میزان کلسترول خون
کنترل کلسترول خون به کاهش چربی تجمع یافته در کبد کمک می‌کند. برای مدیریت کلسترول خون و بهبود کبود چرب باید مصرف برخی از انواع چربی مانند چربی‌های اشباع شده در گوشت قرمز، محصولات لبنی پرچرب و چربی‌های ترانس موجود در غذاهای فرآوری شده یا سرخ‌شده را محدود کنید.
- مصرف مکمل‌های امگا ۳
برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مکمل های حاوی امگا 3 می‌تواند به کاهش چربی کبد و میزان کلسترول خون کمک کند. مکمل‌هایی مانند شربت امگا ۳مکس یوروویتال، شربت امگا ۳ پلاس یوروویتال، کپسول امگا ۳ یوروویتال، کپسول سی ال ای و کپسول کاردیوفید آپوویتال برخی از این مکمل‌ها هستند. توجه داشته باشید که برای مصرف چنین مکمل‌هایی باید نظر پزشک خود را جویا شوید. او می‌تواند با توجه به شرایط شما مناسب‌ترین مکمل و دوز مناسب آن برای شما را پیشنهاد دهد.
- خودداری از مصرف تحریک‌کننده‌های کبد
مصرف الکل و برخی از داروها می‌تواند به کبد شما فشار بیش از حدی وارد کند. داروهای بدون نسخه، برخی ویتامین‌ها و مکمل‌ها ممکن است به کبد شما آسیب برسانند. بنابراین، اگر دچار بیماری‌های کبدی شده‌اید، پیش از مصرف هر دارو یا مکملی نظر پزشک خود را جویا شوید.
- مصرف ویتامین E
ویتامین ای نوعی آنتی‌اکسیدان است که در برخی از مواقع التهاب ناشی از کبد چرب را کاهش می‌دهد. بنابراین، می‌توانید درباره مصرف مکمل های غذایی حاوی این ویتامین از پزشک خود سؤال کنید. مکمل‌هایی مانند کپسول ژلاتینی نرم ویتامین E ۴۰۰ واحد آپوویتال و کپسول ویتامین E ۴۰۰ واحد یوروویتال ممکن است به بهبود شرایط شما کمک کند. البته، برای مصرف این مکمل‌ها نیز باید قبل از هر کاری نظر پزشک خود را جویا شوید.
- مصرف گیاهان دارویی
مصرف برخی از گیاهان دارویی یا مکمل های گیاهی حاوی این گیاهان می‌تواند به بهبود کبد چرب کمک کند. ترکیبات گیاهی که بر کبد چرب تأثیر مثبتی دارند زردچوبه، خار مریم، رسوراترول و چای سبز هستند.
درمان کبد چرب تحت نظر پزشک
همان‌طور که گفتیم، در حال حاضر، هنوز هیچ دارویی برای درمان کامل کبد چرب وجود ندارد. بااین‌حال، در پاسخ به کسانی که می‌خواهند بدانند که درمان کبد چرب چیست، باید بگوییم که پزشکان برای کنترل مشکلات مرتبط با این بیماری داروهایی را تجویز می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است پزشک شما داروهایی برای درمان فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت نوع ۲ و کاهش وزن توصیه کند.
اگر هم مشکل کبد حادتر شود پیوند کبد راه چاره است. در صورتی که به سیروز کبد شدید مبتلا شوید و کبدتان به درستی کار نکند، ممکن است لازم باشد تا در صف انتظار پیوند کبد قرار بگیرید. پیوند بخشی از کبد اهداکنندگان زنده نیز امکان‌پذیر است. از آنجایی که کبد می‌تواند خود را بازسازی کند، هر دو بخش پیوند شده و بخش باقی‌مانده از کبد اهدا کننده قادر به رشد مجدد به اندازه طبیعی هستند.
بیشتر بخوانید: خواص سرکه سیب برای سلامتی
راه های پیشگیری از ابتلا به کبد چرب
برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن باید سبک زندگی سالمی داشته باشید. رعایت برخی از نکات هم به بهبودی شما کمک می‌کند اما نکات مهم برای بهبودی کبد چرب چیست؟ این نکات عبارت‌اند از:
-
- محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل؛
- مدیریت وزن خود؛
- استفاده از یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی که دارای چربی اشباع شده، چربی ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه شده است؛
- انجام دادن اقدامات لازم برای کنترل قند خون، میزان تری گلیسیرید وسطح کلسترول خون؛
- در صورت ابتلا به دیابت، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده خود برای بهبود دیابت؛
- انجام دادن حداقل ۳۰ دقیقه ورزش بیشتر در طول روزهای هفته.
توجه به این نکات می‌تواند سلامت عمومی شما را هم تضمین کند و باعث پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌های مزمن شود.
کلام آخر
بیماری کبد چرب یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در میان افراد مختلف است. این بیماری به دو نوع کبد چرب الکلی و غیرالکلی تقسیم می‌شود. زنان باردار نیز ممکن است در مواردی نادر به این بیماری دچار شوند. برای بهبودی کامل کبد چرب هنوز هیچ دارویی وجود ندارد. با وجود این، می‌توانید با توجه به برخی نکات این بیماری را بهبود ببخشید. تغییر سبک زندگی، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، فعالیت‌های ورزشی، مصرف برخی مکمل‌ها و کنترل وزن به شما کمک می‌کند تا کبد سالمی داشته باشید و دچار بیماری یا عارضه‌ای به نام کبد چرب نشوید.